Maximale stalbezetting versus optimale

De Limburgse ondernemer sprak eind mei een groep varkenshouders en adviseurs toe binnen de cursus 'Geld verdienen met varkensproductie' van Wageningen Academy.

Cox begon zijn betoog met een foto van volksdansen, als metafoor voor de varkenshouderij. 'Niet te veel onverwachte bewegingen maken en de neiging hebben om vooral van het verleden te leren', zo becommentarieert hij. Als voorbeeld noemt Cox het financiële jaarresultaat. 'In veel gevallen wordt de jaarrekening uitwerkt door een boekhouder, bijna een jaar later. Aan deze resultaten heb je als groeiend bedrijf heel weinig.'

Stevige noot

Marc Cox kraakt graag een stevige noot. En hij voelt zich sinds zijn studie aan Wageningen Universiteit verbonden aan de varkenshouderij. Hij heeft voor internationale spelers als Hendrix Voeders (ForFarmers) gewerkt, varkensbedrijven in alle uithoeken van de wereld bezocht en samen met een compagnon tien jaar geleden AgriSyst opgericht. Dit bedrijf, gevestigd in Weert, maakt data uit varkenshouderijen inzichtelijk voor veehouders in heel Noordwest-Europa.

Cox beschrijft zichzelf als een prediker die na een gesprek van twee uur 'nog makkelijk drie uur verder kan praten'. Toch twijfelt hij bij de eerste stelling die hij zelf op tafel legt. 'Hoe zal ik het netjes zeggen. De varkenshouderij is een productiebedrijf, net als een kozijnenfabriek.'

Beter rendement

Het is zijn inleiding om te komen tot een gesprek over beter rendement. 'Want wie rationeel naar een varkenshouderij kijkt, wil de productie managen. En dat doe je het beste door te kijken naar een breed palet van KPI's, kritieke prestatie-indicatoren.'

Deze KPI's zijn in alle facetten van het varkensbedrijf aan te wijzen. Of het nu gaat om de financiële stromen, de afzet of de productie. Kijken naar KPI's begint met het verzamelen van gegevens die veehouders vervolgens zo snel mogelijk in beeld willen hebben.

Meteen in kaart brengen

'Als een vleesvarken onvoldoende groeit, kun je achteraf berekenen hoe de groei en voerconversie was en concluderen dat die onvoldoende zijn geweest. Veel zinvoller lijkt het me om de voeropname meteen in kaart te brengen als een eerste waarschuwing dat de varkens onvoldoende groeien.'

Als het aantal worpen in een week onvoldoende is, dan is het volgens Cox de logische vervolgvraag of het aantal dekkingen zestien weken eerder wel goed is geweest. 'En vervolgens is de vraag of er genoeg zeugen in elke leeftijdscategorie op het bedrijf zijn. Dit soort patronen en ritmes kun je met data-analyse goed in kaart brengen.'

Overtrokken focus

Met de wereldwijde schaalvergroting in de sector groeit de belangstelling voor KPI's, ziet Cox. 'Het bijzondere aan de Nederlandse varkenshouderij vind ik de behoorlijk extreme drive voor resultaat. Dat leidt tot een overtrokken focus op technisch-biologische kengetallen. Maar wat zegt een kengetal?', vraagt Cox zich af.

Een goed gemiddeld aflevergewicht van varkens kan, zo geeft Cox aan, nog steeds betekenen dat een groot deel van de varkens te licht of juist te zwaar is en het rendement onder druk staat. 'Vergelijk het met het schieten van een konijn met twee kogels. Als je de eerste kogel een meter voor het konijn schiet en de tweede een meter erachter dan heb je gemiddeld genomen raak geschoten, maar geen konijn gedood.'

Alle factoren in beeld

De bezetting van de stal hoeft volgens de dataspecialist ook niet maximaal te zijn. 'Maar wel optimaal. En wat optimaal is, heeft met zoveel factoren te maken die eerst in kaart moeten worden gebracht. Meer dieren leidt bijvoorbeeld tot meer mest, waaraan ook een prijskaartje hangt. De hamvraag is: wanneer heb je - alle factoren meegerekend - het beste rendement?'

De focus op een rationele benadering van het varkensbedrijf gaat volgens Cox prima samen met thema's als dierenwelzijn. 'Laat partijen als de Dierenbescherming de schatbewaarder zijn van het belang van de dieren, maak vervolgens gezamenlijk afspraken en vertaal die naar KPI's die je binnen het bedrijf monitort. Prima toch?'

Omdenken

De AgriSyst-directeur zet zijn klanten graag aan tot wat hij 'omdenken' noemt. Niet naar de varkenshouderij kijken vanuit het verleden of zelfs de familietraditie, maar beschouw de sector vanuit het huidige economische speelveld en alle technologische ontwikkelingen. 'De komende tien jaar gaat de varkenshouderij sneller veranderen dan de afgelopen dertig jaar.'

Het vak van varkenshouder zal ook in rap tempo op de schop gaan, verwacht hij. Nu kijken zeugenhouders tijdens het biggen elk half uur in de kraamstal, schetst Cox. Met camera's en software kan het tellen op korte termijn volledig worden overgelaten aan de techniek, die nauwkeuriger is dan de mens. Cox: 'Wie zegt mij dat de varkenshouder elke 30 minuten in de stal staat en niet één keer pas na 40 minuten? Dankzij de techniek krijg je als veehouder na 25 minuten automatisch een alarm als de volgende big niet op tijd komt.'