Brabantse boer snapt niet dat stal niet voldoet

Een stal waarin de koe centraal staat, die goed aansluit bij de wensen van de samenleving en die bedrijfseconomisch kansrijk is. Dat wilde melkveehouder Marc Havermans uit Moerdijk, toen hij acht jaar geleden een nieuwe stal bouwde. Maatschappelijke acceptatie is voor hem 'een zware drijfveer'. 'Anders ga je het uiteindelijk verliezen', vertelt hij in de ontvangstruimte voor bezoekers. Zijn 'herdmanager' Sofie Voesenek vult hem soms aan.

Havermans zocht een stalsysteem waarin de koe haar natuurlijk gedrag kan benaderen. Dan zou de koe ook minder aandacht nodig hebben. 'In gangbare stallen gaan dieren met een afwijking zoals een afkalvende of kreupele koe uit het systeem. Wij wilden een systeem waarin koeien allemaal in het systeem passen en niet de groep uit hoeven.'

In de stal bracht de melkveehouder een aantal bestaande dingen samen. De koeien lopen op een mengsel van natuurgras en mest, in een lichte stal met open wanden en met een plastic soort kasdak. Twee keer per dag strooit de instrooirobot het natuurgras door de hele stal. Natuurgras is een proef. Eerst gebruikte de ondernemer stro.

Twee groepen

De koeien lopen in twee groepen in één ruimte: één grote groep en een attentiegroep met 15 procent van de koeien, die extra aandacht krijgen. De computer van de robots controleert de dieren in de grote groep. Als die een afwijking registreert, gaat de koe automatisch naar de attentiegroep.

Alleen als een koe acuut ziek wordt, moet die uit de grote groep worden gehaald. Dat komt gelukkig zelden voor, want de koeien zijn lastig te vangen. 'Ze hebben geleerd om hard te lopen', vertelt de melkveehouder. 'Ze zijn gespierd, net als in de natuur. Bovendien zijn het kuddedieren. Als je er één probeert te vangen, loopt die achter dertig andere dieren. De kudde is de kracht van het systeem. Dit is volgens mij zoals een koe hoort te leven.' De koeien worden gemiddeld 2,7 keer per dag gemolken.

Kwetsbaar

De ondernemer vindt dat de melkveehouderij nu te kwetsbaar is. 'We willen te veel uit Holsteins halen. Een koe moet veel robuuster zijn. Een koe is hartstikke sterk. Die moet je dicht bij de natuur laten met een zachte bodem, veel ruimte, veel licht, in één grote kudde en met een rantsoen met alleen gras. Een koe eet van nature geen mais.'

'Misschien klinkt het een beetje zweverig', zegt Voesenek. 'Maar dat ben ik juist niet', vervolgt Havermans. 'Ik ben zakelijk. Als je mais voert, heb je soja nodig. Maar soja past niet bij de wensen van de maatschappij. Die stap hebben wij al gezet.'

Goede resultaten

De koeien doen het goed, blijkt uit de resultaten. In de oude stal was het vervangingspercentage 40 procent. Met dezelfde veestapel daalde dat in deze stal naar 15 procent. De gemiddelde levensduur steeg van vier jaar naar vijf jaar en zeven maanden. De melkveehouder verwacht de leeftijd nog veel verder kan stijgen. 'We hebben op dit moment 83 koeien die al vijfmaal of meer hebben gekalfd' zegt Voesenek.

Havermans is 'van zijn geloof afgevallen' dat goed beenwerk een kwestie van fokkerij is. 'De stal maakt voor 70 procent het verschil. Als koeien kunnen lopen, gaan ze eten. Dan zijn ze niet schraal, maar goed tochtig en vruchtbaar. De meeste uitval komt door problemen met beenwerk, vruchtbaarheid of schraalheid.'

Dierdagdosering

De dierdagdosering ligt met 1,5 per jaar ruim onder het landelijk gemiddelde van 2,1 voor antibioticagebruik. Ook het economisch resultaat is goed. Het melkveebedrijf kon daardoor groeien van 100 naar 185 hectare. Daardoor is het bedrijf helemaal grondgebonden. 'Als het bedrijfseconomisch niet goed zou zijn, had dat niet gekund.'

De ondernemer ontvangt wekelijks bezoekers van over de hele wereld, tot de hoogste baas van de gerenommeerde Amerikaanse Harvard Universiteit. 'Iedereen die hier komt, vindt het fantastisch.'

Ammoniakuitstoot

Maar hoe positief iedereen ook is, de stal voldoet niet aan de extra eisen van de provincie Noord-Brabant, zegt Havermans. Dat frustreert hem. Het punt is de ammoniakuitstoot in de stal. Maar bij het uitrijden komt er geen ammoniak vrij. Die is gebonden in het strooisel.

'Als de uitstoot in de stal iets meer is, maar op het land veel minder, dan is het toch beter dan een Groen Label-stal? Nu moeten koeien in een dichte stal onder een luchtwasser. In deze stal worden koeien ouder, gaat het medicijngebruik omlaag en de maatschappelijke acceptatie is groot. Toch moet het in de prullenbak. Maar dit is veel te goed om weg te gooien.'