Condensdrogen: teler is baas in bewaring

'Het lijkt qua werking een beetje op een grote bouwdroger', lacht Albert van Strien uit Tollebeek. Hij doelt op zijn VaccTek-condensdroger die hij nu drie seizoenen heeft gebruikt. Toen hij zich een jaar of vier geleden oriënteerde op een nieuwe bewaring, kwam hij de techniek van condensdrogen tegen.

AgroVent uit Emmeloord stond op het punt om een Deens systeem te introduceren. Na een paar gesprekken op beurzen ging Van Strien kijken bij drie gebruikers in Denemarken. 'Het is daar nog moeilijker om uien droog te krijgen dan bij ons', stelt hij. 'Maar met die condensdrogers lukte dat prima.'

Dure teelt

De hoge eisen die Van Strien aan zijn bewaring stelde, kwamen voort uit de moederuienteelt op zijn bedrijf. 'Het is een dure teelt. Daar wil je absoluut geen risico mee lopen.' Om koprot uit te schakelen, gebruikte Van Strien al een paar jaar de 32-gradenmethode. 'Ik warmde de partij dan op door intern te draaien met de kachel erbij. Maar in dat opwarmtraject blijft de RV hoog en loop je risico op uitbreiding van de schimmel', zegt hij.

'Ik zocht dus een systeem waarmee ik vanaf de eerste minuut kon drogen en toch een hoge temperatuur kon bereiken.' Met zijn condensdroger kan hij nu per dag zo'n 2.500 liter water afvoeren uit een partij van 500 ton. 'In de praktijk heb ik ze binnen een week droog. Maar het allerbelangrijkst is dat ik op elk moment kan drogen.'

Populair in Denemarken

Huub Kasius van AgroVent zag de condensdroogtechniek in Denemarken populair worden door de groei van de biosector. 'Ze hadden bewaarverliezen tot wel 40 procent in uien, doordat de droogtechniek tekort schoot. Op een gegeven moment werd het principe van condensdrogen van stal gehaald. Dat is doorontwikkeld tot een geschikt systeem voor akkerbouwproducten.' AgroVent ontwikkelt en produceert de machines nu zelf in Nederland.

Het principe van condensdrogen is vrij eenvoudig. Het gaat uit van een gesloten bewaarcel waarin lucht eerst een koudeblok passeert en afkoelt. Daarbij condenseert de waterdamp; het vocht wordt afgevoerd naar buiten. Vervolgens wordt de warmte (die in een normale koeling naar buiten wordt afgevoerd) gebruikt om de gedroogde lucht met een warmteplaat op te warmen en terug te voeren naar de partij.

Die cyclus herhaalt zich en zo kun je met uitsluitend een beetje elektriciteit een partij drogen en opwarmen tegelijk. Condensdrogers worden vaak gecombineerd met een warmtepomp die extra warmte kan onttrekken aan buitenlucht. Die lucht blijft netjes buiten en de warmte is beschikbaar voor extra opwarming. Uiteraard kan het systeem ook gewoon koelen.

'Eenvoudig principe'

'Het principe is inderdaad eenvoudig', stelt Kasius, 'maar het regelen van het systeem komt heel kritisch. Daarom hebben ze bij VaccTek alle componenten in één behuizing gestopt die in de wand van het gebouw wordt geplaatst. Dat maakt ons ook een beetje duurder, maar als een VaccTek is geplaatst, heb je in de bewaarcel verder geen werk of aanpassingen.'

Bij de meeste andere aanbieders van condensdrogen wordt ervoor gekozen om in de bewaarplaats combinaties van koel- en warmteblokken te monteren en die aan te sluiten op een centrale koelmachine. Dat leidt tot meer leidingwerk, maar het pakt in de praktijk vaak net een tikkeltje goedkoper uit, omdat de koelmachine op meerdere cellen kan werken.

Enthousiaste gebruikers

De akkerbouwers die al ervaring hebben met condensdrogen zijn in meerderheid positief. Van Strien heeft zijn VaccTek nu drie seizoenen gebruikt. 'Het waren drie totaal verschillende jaren, maar ik ben altijd tevreden geweest. Je kunt perfect sturen op RV en temperatuur en het instellen is eenvoudig.' Van Strien gebruikt de condensdroger ook voor koeling van zijn pootaardappelen.

Bio-akkerbouwer Roger Custers uit Biddinghuizen liet door energiebedrijf Engie een condensdroogsysteem installeren met koel- en warmteblokken in de cellen en een centrale machinekamer. Hij gebruikt die bewaring voor zijn uien. 'Ik kan nu ook drogen als de partij koud is', verklaart Custers. 'Met een normale bewaring lukt dat niet. Ik heb nu van het eerste tot het laatste moment de volledige controle over m'n bewaring.'

Na één jaar ervaring is Custers ervan overtuigd dat hij de juiste keuze heeft gemaakt. 'Bioproducten zijn te duur om afhankelijk te zijn van buitenlucht.'

Hogere investeringskosten

De investeringskosten voor condensdrogen liggen hoger dan bij een normale bewaring, al dan niet met koeling. Adviseurs rekenen globaal met een verhouding van 1:2:3 voor de installatiekosten van respectievelijk een normale bewaring met ventilatoren en kachels, idem maar dan uitgebreid met koeling en als laatste een systeem voor condensdrogen.

De energiekosten liggen bij condensdrogen ongeveer 75 procent lager dan bij stoken met kachels. Maar met alleen energiebesparing is condensdrogen lastig rendabel te rekenen. Financiële voordelen door een hogere productkwaliteit of gebruik voor meerdere partijen kunnen de balans doen omslaan. De investering in een condensdroogsysteem kan in aanmerking komen voor Energie Investeringsaftrek.

Alternatief is bestaande koeling ombouwen
Pootgoedteler Stefan Reijntjens uit Rutten kwam condensdrogen voor het eerst tegen bij de Pootgoed Academie. Collega’s gebruikten bouwdrogers om vocht uit de lucht te halen.

Eerst overwoog hij de aanschaf van een nieuwe condensdroger, maar hij besloot toch de bestaande koeling in twee bewaarcellen te laten ombouwen door Tolsma. In één cel werd een bestaand koudeblok uitgebreid met een warmteplaat. In een andere bewaring kreeg een mixluchtunit een vergelijkbare ingreep.

De droog- en verwarmingscapaciteit is door deze aanpassing niet groter dan de teler met kachels kon bereiken. Wel kan Reijntjens nu 24 uur per dag drogen en sturen op zowel temperatuur als RV. 'Ik ben ervan overtuigd dat de productkwaliteit is gediend met een zo constant mogelijk klimaat', stelt hij. 'Met deze aanpassingen lukt me dat op elk moment en zonder afhankelijk te zijn van de buitenlucht.'