IKB Kip en IKB Ei op de schop

Dit mag nooit weer gebeuren. Dat was de eensgezinde conclusie in de pluimveesector toen volledig onverwacht de eieren van honderden legpluimveebedrijven besmet bleken met het insecticide fipronil.

Het resultaat van deze conclusie is een forse aanpassing van de kwaliteitssystemen in zowel de legpluimveesector als de pluimveevleessector, IKB Ei en IKB Kip. 'Daar is wel het een en ander aan voorafgegaan', zegt Ben Dellaert, secretaris van pluimveehouderijorganisatie Avined.

'Meerdere partijen hebben na de fipronilaffaire op een rij gezet wat er is misgegaan en wat we ervan kunnen leren, om het in de toekomst beter te doen.'

Allereerst was daar, op initiatief van de eiersector en de overheid, de Werkgroep Versterking Zelfregulering Eierketen, onder onafhankelijk voorzitterschap van Bart Jan Krouwel. De werkgroep kwam in mei van dit jaar met 22 aanbevelingen om de voedselveiligheid beter te borgen.

De overheid zette de 'Commissie onderzoek fipronil in eieren' aan het werk. Commissievoorzitter Winnie Sorgdrager deed geen dubbel werk en nam de 22 aanbevelingen van Krouwel zonder meer over in haar eindrapport.

Onafhankelijk toezicht

Een van de aanbevelingen gaat over een grotere onafhankelijkheid van het kwaliteitssysteem in de legpluimveehouderij.

'Die aanbeveling geven we gestalte door het instellen van een onafhankelijke raad van beheer. Deze raad is verantwoordelijk voor de uiteindelijke besluitvorming over de inhoud van IKB en kan gevraagd en ongevraagd advies geven.' De raad van beheer wordt binnenkort geïnstalleerd.

Nieuw is ook een meldpunt om onregelmatigheden of signalen te melden. IKB Ei heeft dit meldpunt samen met IKB Kip en IKB PSB in het leven geroepen. 'Daarnaast is er een serviceloket waar pluimveehouders en andere ondernemers in de pluimveeketen terecht kunnen met vragen over de kwaliteitsregeling en wet- en regelgeving.'

Inhoudelijke veranderingen

Ook inhoudelijk verandert er het nodige bij IKB Ei. 'Ooit is IKB in het leven geroepen met het oog op verbetering van bedrijfshygiëne en salmonellabestrijding. Om te bereiken dat we via IKB ook het gebruik van ongewenste stoffen als fipronil kunnen voorkomen, is een flinke aanpassing van het kwaliteitssysteem nodig', zegt Dellaert.

'Er waren in IKB weliswaar al voorschriften op het gebied van plaagdierbeheersing. Maar daarbij ging het vooral om ongedierte als ratten en muizen. Niet om bloedluis, waarvoor fipronil is gebruikt', stelt hij. 'Inmiddels hebben we de definitie voor plaagdieren binnen IKB opgerekt. Ieder schadelijk dier valt daar nu onder. We geven voedselveiligheid een centrale plaats in IKB Ei. We willen zorgen dat pluimhouders, en ook pluimveeservicebedrijven, alleen werken met toegelaten stoffen', benadrukt Dellaert.

'Dat klinkt logisch, maar is in de praktijk best lastig te regelen. Neem bijvoorbeeld de pikstenen die vaak worden gebruikt om kippen afleiding te bieden. Die zijn gemaakt van gasbeton. Die blokken van bijvoorbeeld bouwmarkten zijn voor andere doeleinden op de markt gebracht. Dus er is van oorsprong geen toetsing op veiligheid, maar die moet wel geleverd worden.'

Haalbaarheid

Legpluimveehouder Jos Mans uit Tungelroy (Limburg) is positief over het uitbreiden van IKB Ei, maar vindt dat de aanpassingen voor pluimveehouders wel haalbaar moeten zijn.

'Daarom is het van belang om de lat niet ineens heel hoog te leggen. Pluimveehouders moeten de tijd krijgen om hun mindset aan te passen en zich ervan bewust worden dat belang van voedselveiligheid toeneemt', aldus Mans. 'Het is zaak om te benadrukken wat we al goed doen en vervolgens te kijken waar het beter moet. Het is geen rommeltje in onze sector, maar we moeten wel alerter worden.'

Mans is lid van Centraal College van Deskundigen (CCvD) IKB Ei en een van de initiatiefnemers van SecurEgg, een coöperatie die legpluimveehouders helpt bij kwaliteitsborging.

Monitoring

Om te controleren of producten uit de pluimveehouderij werkelijk veilig zijn, wordt IKB uitgebreid met een risicogebaseerd monitoringsprogramma. 'Het is de bedoeling om daarmee de producten in alle schakels van de eierketen op kritische stoffen te controleren', zegt Dellaert. Die controle is in IKB Ei niet helemaal nieuw, maar was tot nu toe alleen gericht op dioxine.

De pluimveevleessector heeft afgesproken om de uitbreiding van IKB Ei ook op te nemen in IKB Kip, omdat in de vleessector eenzelfde kwaliteitsborging gewenst is. 'Want ook in vlees wil je geen stoffen die er niet in thuis horen. Een gezamenlijke aanpak van beide kwaliteitssystemen is bovendien efficiënter.'

IKB Kip en IKB Ei groeien uit tot kwaliteitssystemen die intensiever en groter worden dan ze ooit waren. Dit heeft ook gevolgen voor de kosten die ermee gemoeid zijn. Vooral de monitoring van kritische stoffen is kostbaar. Wat de meerprijs voor pluimveehouders wordt, is nog niet bekend.