Zeeland wil kenniscentrum grond en eigendom

Het Kennis- en Innovatiecentrum Grond en Eigendom is volkomen nieuw voor Nederland en Europa. Hoe dit Zeeuwse kenniscentrum eruit moet gaan zien, is nog niet te zeggen. Primair doel wordt behoud, bundeling, vergroting en verspreiding van kennis over grondbezit en de daarmee samenhangende rechten, stellen Gedeputeerde Staten van Zeeland.

• Lees ook: Zeeuwse akkerbouwer ziet toekomst in biologisch

Nederland staat volgens de provincie voor grote uitdagingen: transitie naar een circulaire economie, energietransitie, aanpassing aan andere klimatologische omstandigheden, verduurzaming van het landelijk gebied, transformatie van vastgoed en versterking van stedelijke regio's en hun omgeving. Daarnaast is Zeeland een grensgebied, wat weer andere vraagstukken met zich meebrengt.

Toegankelijk maken

Bij al deze onderwerpen speelt eigendom van grond een grote rol. De provincie wil dat in het Kennis- en Innovatiecentrum Grond en Eigendom documentatie, netwerken, onderwijs en onderzoek naar grondbezit op een logische manier worden gebundeld en toegankelijk gemaakt.

Hoewel grondbezit in stedelijk gebied zeker ook aandacht moet krijgen, zal de focus van het kenniscentrum primair op het buitengebied moeten liggen.

Omgevingswet

Het idee voor het kenniscentrum is ontstaan bij het Kavelruilbureau Zeeland. Een belangrijke aanleiding is de komst van de Omgevingswet, waarin honderden bestaande regels en beleidslijnen voor grondbezit worden samengevoegd.

Het Kavelruilbureau Zeeland speelt onder de vleugels van de provincie een faciliterende rol voor agrarische bedrijven die gunstiger gelegen of geschiktere kavels zoeken. Overheden schakelen het bureau ook in.

Door kavelruil kan bijvoorbeeld een einde komen aan zwaar landbouwverkeer door een drukke dorpskern of wordt de aanleg van een nieuwe weg bespoedigd. Bij dergelijke processen komen grondbezit en grondgebruik aan de orde.

Cursussen

Het afgelopen halfjaar organiseerde de provincie al cursussen over omgevingsrecht. Daar kwamen meer dan honderd agrarische ondernemers, studenten en juristen op af. De cursussen werden gegeven door Jeroen Rheinfeld, docent agrarisch recht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij is afkomstig uit het notariaat.

'Interessant was hoe mensen die beroepsmatig met grondbezit in de weer zijn, bijvoorbeeld notarissen, agrariërs, rentmeesters, bestuurders en makelaars, na afloop met elkaar in gesprek kwamen. Als je die mensen en hun kennis kunt verbinden, is dat goud waard', zegt Rheinfeld. De landbouw noemt hij uitdrukkelijk als partner.

Gespreksjaar

De docent voert tijdens het voortraject veelvuldig overleg met Johan Wedts de Swart, strategisch beleidsmedewerker Grond & Vastgoed bij provincie Zeeland. Dit jaar is vooral een gespreksjaar. Naast de Radboud Universiteit Nijmegen zijn de Rijksuniversiteit Groningen en het Instituut voor Agrarisch Recht in Wageningen daarbij betrokken.

De komende tijd wordt met meerdere instellingen en instituten verder gesproken over de ideeën voor en invulling van het Kennis- en Innovatiecentrum Grond en Eigendom. Daarbij worden ook het Zeeuwse beroepsonderwijs en het University College Roosevelt in Middelburg betrokken. 'Onderwijs vormt de basis voor nieuwe kennis van de vraagstukken waar we nu voor staan', zegt Rheinfeld.

Toekomst

ZLTO volgt de ontwikkelingen rondom het Kennis- en Innovatiecentrum Grond en Eigendom op de voet. 'Het bundelen en versterken van kennis over grond en eigendom is belangrijk voor de toekomst van agrarisch Zeeland', zegt Joris Baecke, vicevoorzitter van ZLTO en akkerbouwer in Nieuw-Namen.

'Er zit in de Zeeuwse agrarische sector zeker toekomst. De gemiddelde leeftijd van Zeeuwse boeren is iets lager dan landelijk. Als ZLTO zouden wij het kenniscentrum willen adviseren om goed in beeld te brengen wat de behoeften zijn van agrariërs wat betreft kennis over grond en eigendom', zegt Baecke. Het kenniscentrum moet daar invulling aan geven.

Bedrijfsovername

Grondvraagstukken kunnen ook een rol spelen bij uitbreiding van een agrarisch bedrijf en bij bedrijfsopvolging of een bedrijfsovername. 'Daar kan het kenniscentrum van groot nut zijn', stelt de vicevoorzitter van ZLTO.

'Eigendom of gebruik van grond komt in beeld bij bedrijfsuitbreiding of bedrijfsbeëindiging. Eigendom en gebruik van grond zijn niet altijd aan elkaar gekoppeld. Daardoor kunnen complexe situaties ontstaan. Ook bij samenwerking tussen agrarische bedrijven kunnen vragen over grond en eigendom opduiken.'

Kavelruil verbeteren

Verder merkt Baecke op dat de verkaveling van land- en tuinbouwgronden in Zeeland te wensen overlaat vergeleken met andere delen van Nederland. Het Kavelruilbureau Zeeland speelt volgens hem een goede rol in het verbeteren van die situatie.