Familie Hiemstra neemt niet snel afscheid van koe

Een veestapel zoals die van de familie Hiemstra in Dronryp is voor liefhebbers van duurzame koeien een ideaalbeeld. De koeien houden het namelijk lang vol. De gemiddelde leeftijd waarop de familie een koe afvoert, is ruim 8 jaar, terwijl het gemiddelde in Nederland op 5,6 jaar blijft steken.

Ook de gemiddelde levensproductie van de 22 koeien die de familie vorig jaar afvoerde, liegt er niet om. Die lag namelijk op 63.964 kilo melk met 4.966 kilo vet en eiwit. Ze bereikte er de vierde plek mee in de CRV-jaarstatistieken en behoort daarmee tot de top van Nederland.

Fokkerij

Op de vraag hoe de melkveehouders hun koeien zo vitaal en productief houden, zeggen ze unaniem: 'Het begint bij fokkerij. Dat is de basis. Koeien moeten meteen goed produceren en dat volhouden. Daarnaast proberen we onze dieren zo goed mogelijk te verzorgen. Mankeert een koe iets, dan grijpen we meteen in.' Verder moet het rantsoen in orde zijn. Gras dient mooi droog te zijn, boven de 40 procent droge stof. 'Dat is gezonder voor de koe en je hebt minder pensverzuring', klinkt het.

Dit alles werpt zijn vruchten af, want de honderdtonners vliegen de melkveehouders om de oren. Ze hebben er al twaalf op hun naam staan en met een beetje geluk bereiken dit jaar nog eens zes tot zeven koeien de magische grens van 100.000 kilo melk. 'Dat geeft veel voldoening', zegt Jan Hiemstra bescheiden. 'Daar doen we het voor.'

Stamkoe

Meerdere van hun honderdtonners komen uit stamkoe Bleske 308 (Alfons x Wagner). Ze hebben volgens de veehouder goede benen, een mooie melkopdruk en vallen niet op in het koppel.

Thijs Ammerlaan, die zeven jaar geleden als stagiair bij de Hiemstra's werkte en nu met hen in maatschap zit, vult hem aan: 'In deze stam zit een vonkje. Maar we blijven nuchter met al die honderdtonners.' En dan lachend: 'Het is niet dat we dit telkens met taart en slingers vieren.'

Hoge melkproductie

Al zeker veertig jaar legt Jan Hiemstra in zijn fokbeleid de nadruk op een hoge melkproductie en veel kilo's eiwit. 'Dat is altijd een speerpunt geweest en dat zie je ook terug in de huidige veestapel.' Het rollend jaargemiddelde ligt op 10.000 kilo met 4,25 procent vet en 3,63 procent eiwit.

Maar de melkveehouders jagen hun koeien niet op. Liever een koe die na afkalven 50 kilo melk per dag geeft en daarna een persistente melkgift heeft, dan een koe die over de 60 kilo melk piekt en daarna wegzakt.

Minder jongvee nodig

De ondernemers streven naar een hoge levensduur omdat dit simpelweg het meest economisch is. 'Door koeien langer aan te houden, is er minder jongvee nodig en het overtollige is goed te verkopen.'

Wat ook meespeelt in het realiseren van een hoge levensproductie, is dat de melkveehouders moeilijk afscheid kunnen nemen van hun koeien. Anne Hiemstra: 'Ja, dat vinden we lastig. Ieder van ons heeft veel binding met de dieren. Het is nooit leuk om koeien weg te doen. Maar als ze te weinig melk geven, gaan ze uiteindelijk toch weg.'

Tweede kans

Een te lage melkproductie is dan ook de belangrijkste afvoerreden. Maar verder krijgen koeien doorgaans een tweede kans. Zo raken de veehouders niet in de stress als de tussenkalftijd oploopt. Er zijn bijvoorbeeld koeien die wel acht keer worden geïnsemineerd.

'Geeft een koe minstens 25 kilo melk per dag, maar raakt ze moeilijk drachtig, dan insemineren we gewoon door met goedkope rietjes', legt Anne Hiemstra uit. 'Natuurlijk heeft zo'n koe wel onze aandacht. We zitten boven op de vruchtbaarheid. Elke zes weken doen we aan drachtigheidscontrole en indien nodig spoelen we een koe of spuiten haar tochtig.'

Insemineren

Koeien worden op 80 tot 90 dagen na afkalven voor het eerst geïnsemineerd. Hoogproductieve dieren die bijvoorbeeld 50 kilo melk geven, krijgen uitstel. 'We staan niet te springen om die alweer drachtig te krijgen. Dergelijke afwegingen verschillen per koe.' Ook een dier met gevoelige klauwen krijgt extra zorg. Jan Hiemstra: 'Ze wordt opnieuw bekapt of krijgt weer een blokje onder. We pakken het direct aan.'

De veehouders voeren weinig koeien af vanwege een hoog celgetal of mastitis. Uiergezondheidsproblemen proberen ze in de kiem te smoren. Ammerlaan: 'We krijgen de koeien in de 2x8-visgraatmelkstal twee keer per dag door de handen. Dat zijn onze controlemomenten en we proberen zorgvuldig te werken.'

Rode draad

Het kordaat optreden bij kwetsbare koeien vormt op dit bedrijf een duidelijke rode draad. Jan Hiemstra: 'We zijn koeienliefhebbers en gaan serieus met ons vee om. Mankeert een koe iets, maar geeft ze wel voldoende melk, dan krijgt ze hier genade.'