CNB: inleveren zeggenschap is struikelblok voor kwekers

De Europese gmo-subsidiegelden voor innovaties lagen eind vorige eeuw in de groente- en fruitsector aan de basis van de opkomst van telersverenigingen. Andere sectoren, zoals die van bloembollen, knollen en vaste planten, staan aan de vooravond ervan.

'In het bollenvak zijn er momenteel zo'n vijftig telersverenigingen, waarvan een groot deel gebruikmaakt van de dienstverlening van de CNB (Coöperatieve Nederlandse Bloembollencentrale, red.)', vertelt manager bemiddeling Paul Peters.

'Vier jaar geleden hebben we gekeken hoe we de dienstverlening beter konden organiseren en verder professionaliseren. Daarbij stuitten we op het mededingingsvraagstuk, dat op dat moment actueel was. Je zag dat het belang rond mededinging de laatste jaren is veranderd.'

Mededingingswet

De belangrijkste constatering, na diverse gespecialiseerde advocaten - op het terrein van mededinging, maar ook uit het bollenvak - te hebben geconsulteerd: de huidige werkwijze van telersverenigingen staat op gespannen voet met de Mededingingswet.

Peters: 'Daar moeten jullie wat mee, luidde de consensus onder de advocaten. De grondslag voor die gespannen voet ligt in het feit dat de telers met elkaar prijsafspraken maken en daarnaast areaalafspraken met betrekking tot de cultivar. Daaraan zitten risico's verbonden en die moet je verkleinen, vinden we. Daarbij zijn we oplossingsgericht gaan denken en zijn we gekomen met de BVS.'

In de telerswereld wordt verschillend gedacht over de BVS-oplossing, erkent Peters. 'De bollenkwekerij is geen gesubsidieerde teelt en de telers hebben altijd hun eigen broek opgehouden. Nu zijn ze bij het vermarkten genoodzaakt de zeggenschap uit handen te geven. Dat zijn ze niet gewend', zegt hij.

Afhankelijkheid van BVS

'We zijn inmiddels vele avonden het land in geweest om de ins en outs van de BVS toe te lichten. Daarbij komen we twee kerken tegen: 'iedereen vrij in al zijn keuzes' en 'de aanbodzijde moet zich ook concentreren'. Wat bovenal speelt, is dat de afhankelijkheid van de BVS en het inleveren van de eigen zelfstandigheid veel telers zwaar op de maag ligt.'

Peters vervolgt: 'Wat daarbij ook niet helpt, zijn de juridische documenten met betrekking tot handhaving en boetes bij overtreding die bij de toetredingsovereenkomst horen. Die zijn niet echt uitnodigend, zoals een teler het uitdrukte. Net als de provisie van drie procent over de omzet die BVS in rekening brengt.'

Anderzijds is het belang groot, stelt Peters. 'De mededingingsproblematiek is helder en moet je serieus nemen. Op 31 december 2019 moet iedereen een beslissing hebben genomen. Na die datum geldt: neem je niet deel aan BVS, dan kom je op den duur niet meer in aanmerking voor dienstverlening van de CNB.' Ook benadrukt hij dat de BVS de oplossing is om 'een goede prijs voor je producten te ontvangen, doordat je niet tegen elkaar wordt uitgespeeld'.

Scepsis

Een van de eerste BVS-toetreders is telerscoöperatie Gallery, waarin dahliakwekers Weijers Nurseries (Noordwijkerhout), J. van der Linden en Zoon, F. van der Vlugt (beide Hillegom), Maatschap Zeegers-Sanders (Heijen) en Gerard van Bentem bv (Zwaanshoek) samenwerken. Nadat zij via de CNB te horen hadden gekregen dat de werkwijze van de coöperatie ook op gespannen voet met de wet Mededinging stond, was scepsis de eerste reactie.

Woordvoerder Gerard van Bentem: 'Wij dachten dat we het goed voor elkaar hadden en er niets mee te maken zouden hebben. Onze coöperatie heeft een andere structuur dan andere kwekersverenigingen, waarbij de coöperatie knollen inkocht voor een bepaalde prijs. Wat wij ook zagen als één bedrijf, met een eigen winst- en verliesrekening. De juristen zagen dat anders, met name doordat wij allen inspraak hebben in het bedrijf.'

Discussies

Nadat de boodschap was ingezonken, volgden flinke, maar soepel verlopen onderlinge discussies. 'De CNB vermarktte al alles voor ons. Nu bepaalt de BVS de prijzen en het areaal en hebben wij daarin geen enkele zeggenschap. Verder verandert er voor ons niet veel.'

Kwekerscoöperatie Gallery heeft wel de opties van het zelf vermarkten of het opzetten van een eigen verkooporganisatie afgewogen, maar kwam al snel tot de conclusie dat deze niet reëel waren.

Doemscenario's

Van Bentem: 'We hebben alle scenario's bekeken, maar we praten samen over vijftig, misschien wel zestig soorten dalhlia's die we dan per eigenaar moeten verkopen. Dat levert veel versnippering op. Daarnaast willen we het merk Gallery intact houden. Bij versnippering is dat merk lastiger vermarktbaar.'

Gallery heeft met ingang van het teeltseizoen 2019 een tweejarig contract met de BVS afgesloten. 'Dat zij de prijzen gaan bepalen, zal even wennen zijn. Maar ze zullen dat naar eer en geweten doen. Wij hebben er vertrouwen in. We gaan het voor twee jaar proberen, met de intentie om ook daarna samen verder te gaan.'