Maatschap teelt in Rilland aardappelen en uien vrij

Reportage Zeeland Peter van Houweling 14 jan 2019 om 06:36uur

De maten van maatschap Reimerswaal Kloet-Mol telen aardappelen en uien vrij. 'Misschien verdien je hetzelfde als met contracten, maar dan werk je niet meer voor jezelf.' Een vrije teler moet er wel meer moeite voor doen, merken ze.

Maatschap+teelt+in+Rilland+aardappelen+en+uien+vrij

Akkerbouwers Wim-Kees, Monique en hun zoon Jelle Kloet uit Rilland zijn net klaar met het sorteren en klaarmaken van een partij pootaardappelen. Ze telen die al vele tientallen jaren, in tegenstelling tot veel andere pootaardappeltelers in het Zuidwesten, die de afgelopen tien jaar zijn gestart met die teelt.

Wim-Kees Kloet teelt jaarlijks 12 tot 15 hectare pootaardappelen. Hij levert die dit afzetseizoen via C. Meijer aan aardappelhandelshuis Select Potato.

S-pootgoed

De ondernemer koopt altijd S-pootgoed aan en teelt daar twee generaties mee verder. De bovenmaat poot hij zelf weer uit voor consumptieteelt.

Het vinden van de juiste afnemer voor een partij aardappelen of uien vind ik een sport

Jelle Kloet, akkerbouwer in Rilland

Ondanks de droogte kon het bedrijf vorig jaar een redelijke opbrengst oogsten, van gemiddeld zo'n 26 ton per hectare. De gemiddelde opbrengst in Zeeland lag een stuk lager. Volgens insiders die Kloet sprak, oogstten Zeeuwse pootaardappeltelers gemiddeld nog weer een stuk lager. De teler oogstte wel laat, tweede helft september, maar dat bleek de afgelopen droge herfst juist een goede keus. Daarvoor was het te droog om te rooien.

1 op 4

De maten van maatschap Reimerswaal Kloet-Mol telen in het bouwplan een kwart aardappelen. Naast de pootaardappelen ook jaarlijks 20 tot 25 hectare consumptieaardappelen. Kloet wil bewust niet intensiever aardappelen telen. 'We hebben het verschil laten uitrekenen tussen 1 op 4 en 1 op 3. Het financieel voordeel van 1 op 3 is klein. Het lijkt op het eerste gezicht beter, maar de andere gewassen geven dan wat minder opbrengst en je hebt meer problemen met aardappelopslag. Als je alleen pootaardappelen in het bouwplan hebt, biedt 1 op 3 misschien meer voordeel.'

Kloet is blij dat hij geen 1 op 3 teelt, want in een bouwplan van 1 op 4 is er ook meer ruimte om maximaal dierlijke mest toe te dienen en om maximaal groenbemesters te zaaien. De maten laten dierlijke mest uitrijden waar het maar enigszins kan, zowel geitenmest, champost als compost. Bovendien zaaien ze jaarlijks 50 tot 60 hectare groenbemesters, vooral op de lichtere percelen. Op die percelen blijven in de winter de groenbemesters staan.

De combinatie van lichte en zwaardere grond en poot- en consumptieaardappelen zorgt voor spreiding van het werk. 'Het nadeel daarvan is dat het nooit rustig is', zegt Monique Kloet er gelijk achteraan.

Bewuste keuze

De maten telen de aardappelen en uien bewust vrij. Ze houden er niet van om gebonden te zijn aan contracten. Jelle Kloet is niet van plan dat te veranderen. 'Ik heb niet graag al die verplichtingen van een verwerker, met boetes en verplicht bijleveren. Het vinden van de juiste afnemer voor een partij vind ik een sport. Het houd je bezig. Ik vind dat mooi werk.'

Je moet als vrije teler wel meer moeite doen om je aardappelen en uien te verkopen, merkt zijn vader. 'Fabrikanten komen dan niet meer op je erf. Die komen alleen voor contracten. Je moet meer moeite doen om relaties op te bouwen. Soms moet je iemand iets gunnen.' Kloet dekt sinds twee jaar wel een deel van het risico af op de aardappeltermijnmarkt, zo'n 20 procent van de oogst.

Pieken en dalen

Bij een vrije afzet kunnen de pieken en dalen in de prijs veel groter zijn dan met een contract of een pool. Dit seizoen met de huidige hoge prijzen profiteert de maatschap daarvan. Maar vorig jaar brachten de consumptieaardappelen maar een paar cent per kilo op. Monique Kloet vertelt hoe ze daarmee omgaan: 'Zoveel mogelijk je risico's spreiden over afnemers en nooit achteruit kijken, altijd vooruit.'

De beregende uien zijn goed aan de maat. © Anton Dingemanse

Niet achteromkijken is voor veel Zeeuwse uientelers ook het beste. Voor veel van hen was 2018 een dramatisch jaar. Honderden hectares uien zijn ondergeploegd. De maten oogstten in 2018 zo'n 30 ton uien per hectare op percelen waar was beregend. Dat was 20 ton meer dan van de percelen waar beregenen niet mogelijk was. Daar lag de opbrengst nauwelijks boven 10 ton per hectare.

Spreiding

'Bij zo'n lage opbrengst helpt een goede prijs ook niet veel meer', zegt Wim-Kees Kloet zuur. Maar over het geheel komt het uiensaldo van oogst 2018 toch niet in de rode cijfers. Dat komt onder andere door de spreiding met vroege en late uien en door de uienproefvelden die de maten telen voor zaadbedrijf Hazera, dat in Rilland een veredelingsbedrijf heeft. Ook de goede prijs van de vrije uien draagt sterk bij aan de plus. Niet alles is vrij. Een deel zit in de pool bij Van Meir Onions & Potatoes.

'Per saldo komen we met de uien uit de kosten en hebben we zelfs een kleine plus', zegt Kloet. 'Ik denk dat we niet mogen mopperen, als je kijkt naar de opbrengsten in het Zuidwesten.'

Zout water en hoogspanningslijn

In Rilland ligt het bedrijf van maatschap Reimerswaal Kloet-Mol, van Wim-Kees, Monique en hun zoon Jelle Kloet en van C. Mol. Het bedrijf omvat zo'n 140 hectare, met een huiskavel van 80 hectare. Jelle Kloet heeft nog niet definitief besloten of hij het bedrijf overneemt. Het meeste land ligt in de Reijgersberg Polder. Boeren in die polder kunnen beregenen met zoetwater uit het Volkerak-Zoommeer. Alle grondgebruikers betalen daarvoor een bedrag per hectare. Er zijn plannen om dat meer zout te maken. Er komt genoeg zoetwater van de hoger gelegen Brabantse Wal, stelt de overheid. Maar de afgelopen zomer bleek dat niet zo te zijn. Dat is een van de redenen dat ZLTO ageert tegen het verzouten van het Volkerak-Zoommeer. De maten krijgen de komende jaren te maken met de aanleg van de hoogspanningslijn Zuid-West 380kV die over hun boerderij is gepland. Het huis moet daarom worden afgebroken. Een eindje verder mogen ze nieuw bouwen. Voor verplaatsing van de schuren is geen vergoeding.