Gemeente wil biogroen, maar koopt het niet

Op 14 januari kwamen twintig biologische siertelers bij elkaar om gezamenlijk hun afzetmogelijkheden te vergroten. Intratuin Amsterdam faciliteerde de bijeenkomst, die was georganiseerd door Hans van Hage van Rozenkwekerij de Bierkreek in IJzendijke.

Van Hage deed dit namens vereniging Pure-Organic, waarin zes biologische bloemen- en plantenkwekers samenwerken. Een van de bevindingen van die dag was dat gemeentes weinig bij hen afnemen.

Contrast

Het verhaal van de biologische kwekers staat in contrast met de besluiten van diverse gemeentes om alleen nog biologisch groen in te kopen. In Utrecht nam de gemeenteraad al in juni 2016 een motie aan van de Partij voor de Dieren (PvdD) en de ChristenUnie. De gemeente zou volledig overstappen naar de inkoop van biologische bloemen, bloembollen, zaden en planten.

Tot nu toe gebeurt dat nog steeds niet, net zo min als in Amsterdam en Den Haag, die al eerder een soortgelijk besluit namen.

Weinig aanbod

'Wij hebben gehoord dat de markt niet zo groot is en dat er daardoor weinig aanbod is van biologisch groen', noemt Maarten van Heuven, raadslid voor de PvdD in Utrecht, als reden waarom er geen biologisch groen wordt gekocht. 'Terwijl wij denken dat het aanbod vanzelf wel groter zal worden als de vraag toeneemt.'

Hans Smeets heeft bijna zeventien jaar voor Delphy gewerkt en is sinds november 2018 zelfstandig adviseur. De afgelopen vijftien jaar heeft hij meer dan vijftig boomteeltbedrijven begeleid bij het behalen van het Milieukeurcertificaat en een aantal biologische bedrijven vanuit een biologisch afzetproject. Smeets meent dat het probleem vooral bij de gemeentes ligt.

Belangenverstrengeling

'De inkoop ligt vaak bij bureaus die op basis van inschrijving kiezen voor de laagste prijs. Vroeger had je bij gemeentes als Den Haag en Schijndel inkopers met verstand van zaken. Nu mogen bij sommige overheden inkopers niet meer op bezoek bij kwekerijen om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan.'

Voorzitter Henk Raaijmakers van LTO-vakgroep Bomen en Vaste Planten sluit zich daarbij aan. 'Vaak staat in bestekken dat planten en bomen biologisch gekweekt moeten zijn of Milieukeur moeten hebben, tenzij die niet op de markt te vinden zijn. Als je niet je best doet, vind je zulke planten en bomen niet.'

Waan van de dag

Ook de waan van de dag speelt een grote rol, heeft Raaijmakers gemerkt. Nu de huizenbouw na de crisis weer van de grond komt, willen gemeentes meteen geleverd krijgen wat ze bestellen. Zeker voor biologisch gekweekte bomen gaan daar jaren overheen.

Gemeentes gaan vaak uit van een standaard planten- en bomenlijst. In de biologische teelt van bijvoorbeeld rozen en heesters werken kwekers vaak met minder ziektegevoelige rassen. Als die soorten niet in het bestek staan, zijn gemeentes weinig flexibel en zoeken ze een andere leverancier.

Vooruit plannen

John Huiberts, sinds 2013 biologische bloembollenteler in Sint Maartensvlotbrug, heeft ervaren dat gemeentes er geen rekening mee houden dat een bol voor de verkoop eerst geteeld moet worden. Hij pleit ervoor dat overheden bijvoorbeeld drie jaar vooruit plannen.

Daarnaast is de indruk van Huiberts dat bloembollen voor gemeentes nu een sluitpost zijn. 'Als het in november niet heeft gestormd, hebben ze nog geld om bollen te kopen, maar in december is de keus beperkt.'

Grote hoeveelheden

Ook Van Hage heeft gemerkt dat de vraag naar kleinere planten bij gemeentes vaak grillig is. Als ze dan toch bestellen, willen ze vaak grote hoeveelheden planten afnemen, die hij niet op voorraad heeft. Voor Van Hage kost het zo'n drie jaar om een biologische potroos op te kweken. Een vraag naar tienduizend stuks voor over een half jaar kan hij niet aan, maar zo'n bestelling kan hij na drie jaar wel leveren.

Een ander punt is dat het vaak ontbreekt aan kennis bij gemeentes. Er is onvoldoende knowhow over de biologische teelt en de verkrijgbaarheid van biologisch groen. Goede artikelen over duurzame teelt kunnen helpen om de kennis over het onderwerp bij gemeentes te vergroten, zegt Smeets.

Controleren

De adviseur pleit er ook voor dat deskundige inkopers van gemeentes weer zelf hun bomen en planten uit mogen zoeken bij kwekerijen. Wat hem betreft zou het goed zijn als een onafhankelijke instantie meer steekproefsgewijs zou controleren of als duurzaam of biologisch ingekochte gewassen dat ook echt zijn. Dat zou de gemeentes ook helpen.

Of telers daarop willen wachten, is de vraag. Zo heeft Van Hage onderhand zijn buik vol van de institutionele markt en zoekt hij naar andere afzetkanalen. Hij vindt het zonde dat 'biologische bestellingen' nu naar gangbare telers gaan.

Huiberts is blij dat sommige gemeentes wel biologische bollen gebruiken, maar het zou in grotere aantallen kunnen als gemeentes zich meer in de markt verdiepen.