Winnaars Brood en Spelen stoeien met businessmodel

In een volgepakt provinciehuis van Noord-Brabant maakten bestuurders, boeren en ontwerpers uit Overijssel, Gelderland en Brabant vorige week de balans op van één jaar Brood en Spelen. Met honderden deelnemers met 95 inzendingen en uiteindelijk 16 prijswinnaars, is in de volle breedte ingezet op nieuwe vormen van bedrijvigheid op het platteland.

De thema's zijn kringlooplandbouw, voedselbossen en nieuw ondernemerschap. Met langjarige gewassen als eiken en populieren en samenwerkingsverbanden in de vorm van voedselcoöperaties.

Realiseerbaar

Het motto van de wedstrijd: radicaal, realistisch en realiseerbaar. Vooral op dit laatste punt spitste de conferentie in Den Bosch zich toe. 'Ik denk niet dat alle zestien prijswinnaars uiteindelijk slagen', reageert mede-initiator Alkemade.

'Toch zie ik enorme kansen door meerdere experimenten in de praktijk te testen. Dit is de verandering die we in de land- en tuinbouw nodig hebben om het systeem van productieverhoging tegen steeds lagere kosten te doorbreken.'

Alkemade kreeg steun van provinciale gedeputeerden, zoals Hester Maij (CDA). Zij zegde in een videoboodschap toe om met alle negentien Overijsselse inzendingen rond de tafel te gaan.

'Regelgeving geen struikelblok'

De Brabantse gedeputeerde Erik van Merrienboer weerlegde de kritiek dat de regelgeving een struikelblok is. Of zoals hij een betrokken ambtenaar citeerde: 'Als een plan niet door de frietsnijder past, dan moeten we het maar gewoon met de hand snijden.'

Het College van Rijksadviseurs schetst met Panorama Nederland een vergezicht voor de toekomstige inrichting van ons land. Onderdeel daarvan is een 'nieuwe deal' tussen boeren en de maatschappij. Alkemade: 'Ik vind het bizar dat burgers het zo vanzelfsprekend vinden dat er altijd genoeg en veilig voedsel is. En dat terwijl boeren in de klem zitten van de voedselverwerkende industrie en de banken.'

Ministeries bestoken

'Met zoveel maatschappelijke vraagstukken die we op het platteland moeten oplossen, zoals klimaat, huisvesting, natuurontwikkeling, werkgelegenheid en toekomstige voedselproductie, hebben boeren een nieuw verdienmodel nodig', aldus Alkemade.

'Met de prijswinnaars van Brood en Spelen kunnen we het grote verhaal in het klein testen. En ik zal mijn invloed gebruiken om betrokken ministeries met nieuwe perspectieven te blijven bestoken', zegde de Rijksbouwmeester toe.

Een kritische noot bracht Louise Fresco, voorzitter van de raad van bestuur van Wageningen University & Research. Zij ziet binnen Brood en Spelen 'sympathieke ideeën', maar mist de inzet van nieuwe technologie en aansluiting bij de huidige landbouwpraktijk.

Vertrouwen in jongeren

'Ik geloof niet in kleinschalige landbouwinitiatieven die met subsidie in de lucht worden gehouden. Ik heb meer vertrouwen in onze jonge boeren en boerinnen die hun eigen bedrijfsvoering optimaliseren.'

Alkemade begrijpt dat het initiatief niet meteen bij elke boer en tuinder tussen de oren zit. 'Als jouw bedrijf heel goed loopt of de route richting pensioen is uitgestippeld, dan heb je geen enkele reden om te veranderen.' Hij waarschuwt wel dat verandering op de loer licht. 'De wal kan ook het schip gaan keren en dan kunnen we beter nu vernieuwingskracht aanboren, want stoppende boeren krijg je niet snel meer terug op het speelveld.'

De Rijksbouwmeester gaat de vinger aan de pols houden en zegde een nieuwe conferentie toe in de zomer. Tegenover de driehonderd bezoekers zei Alkemade dat hij alle prijswinnaars in het land gaat bezoeken. 'En ik kan metselen en timmeren', voegde hij eraan toe.