Strijden tegen nepnieuws en manipulatie

Column Algemeen Klaas Johan Osinga 07 maa 2019 om 13:45uur

Wat is waar? Ook in de land- en tuinbouw, met zijn technische dossiers waar de buitenwereld weinig van snapt, is dit aan de orde. Feiten moeten kloppen. Makkelijker gezegd dan gedaan. Een gecommuniceerde gemiddelde melkprijs kan feitelijk juist zijn, maar geen boer ontvangt exact die prijs. In de wetenschap heb je gelijk totdat de volgende wetenschapper jouw stelling onderuit schoffelt met een reproduceerbaar experiment.

De hoeveelheid invloed die je hebt in belangenbehartiging is wat mij betreft een functie van kennis en positie. Als je dus wat wilt binnenhalen, moet je allereerst weten hoe het echt zit. De online revolutie maakt dat lastiger: activisten kunnen makkelijk wat roepen. Niemand heeft meer het monopolie op de waarheid. In jouw eigen 'bubble' heb jij altijd gelijk.

De traditionele media moeten vechten voor hun bestaan. Lezers gaan voor hapklare brokken op social media, gevolgd door de adverteerders. De rol van onafhankelijke onderzoeksjournalistiek wordt dus nog belangrijker.

Maar laten we ook eerlijk zijn: neutraliteit is wel eens lastig in onze sector. Je bent al snel onderdeel van het wereldje, dus gevoelige punten aanstippen maakt het leven als journalist niet makkelijker. Er moet ook brood op de plank. Persvrijheid verdient bescherming, maar wie betaalt?

'Niemand heeft meer het monopolie op de waarheid, in jouw eigen 'bubble' heb jij altijd gelijk'

Klaas Johan Osinga, beleidsspecialist bij LTO-team Internationaal

Onze overheid maakt zich kennelijk ook zorgen over nepnieuws op het internet. Dat uit zich op verschillende manieren. Zo start op 11 maart, kort voor de verkiezingen (20 maart: provincies en waterschappen; 23 mei: Europa) minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren een campagne om mensen bewuster te maken van propaganda. Goed dat het gebeurt, al vraag ik me af of de overheid de juiste partij is.

Een ander voorbeeld: de markt. Een notering is een gemiddelde prijs voor een gemiddelde kwaliteit, maar er zijn kortingen en toeslagen. Supermarkten manipuleren ook: 'hoogste kwaliteit, laagste prijs' en 'altijd goed, altijd goedkoop'. Wat er precies betaald is en wat dus de feitelijke inkoopmarge is, weten we niet.

Een van de aanbevelingen van de Europese Taskforce Landbouwmarkten van Cees Veerman (november 2016) was dan ook om ketenpartijen te verplichten prijsinformatie aan te leveren voor publicatie in samengestelde vorm.
Europees Commissaris Phil Hogan heeft aangekondigd dat hij die aanbeveling in april gaat overnemen met een voorstel.
Ik ben benieuwd of de waarheid op tafel komt!