Telers bezorgd om tomatenvirus ToBRFV

Cirsisoverlegorgaan TuinbouwAlert vreest een uitbraak van ToBRFV. De instantie stelt dat het virus tot grote schade kan leiden en dat de kans op verspreiding groot is. Verspreiding kan volgens de organisatie enkel worden voorkomen door het nemen van serieuze hygiënemaatregelen tijdens de teelt.

TuinbouwAlert heeft telers opgeroepen zich te melden als zij het virus signaleren. Tot nu toe heeft geen ondernemer of telersvereniging dat gedaan. Het vakblad Groenten & Fruit meldde onlangs dat ToBRFV op twee bedrijven in Nederland was uitgebroken, maar Glastuinbouw Nederland kan niet bevestigen dat het virus in Nederland aanwezig is. Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft geen besmettingen geconstateerd.

Niet quarantainewaardig

Het virus is betrekkelijk nieuw voor de Europese Unie (EU). De NVWA heeft na overleg met Glastuinbouw Nederland, GroentenFruit Huis en Plantum aangegeven ToBRFV niet als quarantainewaardig organisme te beschouwen. Bij constatering worden geen maatregelen opgelegd. Telers zijn niet verplicht om een vondst te melden.

Desondanks kan ToBRFV grote economische schade aanrichten. De symptomen lijken die van het Pepinomozaïekvirus (PepMV) en het tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV). ToBRFV veroorzaakt een plantenziekte waardoor tomaten bruine of gele vlekken krijgen. De vruchten kunnen misvormt zijn of niet goed afrijpen. Het virus uit zich met name in stressperioden als warmte of watertekort. Het kan latent eerder aanwezig zijn in de plant.

Per saldo zijn aangetaste tomaten door de schade onverkoopbaar. Het virus is het niet schadelijk voor de volksgezondheid. Bij besmette bedrijven varieerde het aantal aangetaste tomaten van 10 à 15 procent tot bijna 100 procent.

Weinig bekend

Over ToBRFV is nog relatief weinig bekend. Het virus werd in 2015 voor het eerst geïdentificeerd in Jordanië. Verder is het vastgesteld in Israël, Italië, Mexico en de Verenigde Staten. Op een aantal plaatsen is het al uitgeroeid.

Eind vorig jaar werd het virus aangetroffen op een aantal Duitse tomatenbedrijven in de omgeving van Straelen, nabij Venlo. Deze bedrijven zijn met de teeltwisseling eind 2018 geruimd en ontsmet volgens een hygiëneprotocol.

Deze uitbraak was voor TuinbouwAlert aanleiding om een een factsheet met informatie samen te stellen, zodat ondernemers kennis hebben van dit nog onbekende virus en alert zijn. Deze factsheet is begin dit jaar onder de tomatentelers en hun telersverenigingen verspreid.

ToBRFV is een mechanisch overdraagbaar virus. Dat betekent dat overdracht met name plaatsvindt bij gewashandelingen als dieven, draaien en oogsten. Daarnaast is verspreiding via besmet materiaal als mesjes, scharen, kleding, sieraden en fust mogelijk. Insecten, zoals hommels, kunnen dit virus verspreiden in de kas. Verder kan het via besmette vruchten en plantmateriaal worden verspreid.

Waardplanten

Het virus is op diverse rassen aangetroffen. Die rassen hadden allemaal het Tm-22-resistentiegen tegen andere Tobamovirussen. Dat betekent volgens TuinbouwAlert dat in principe bijna alle Nederlandse tomatenrassen vatbaar zijn. Een aantal gewassen, zoals bepaalde aardappelrassen en courgettes, zijn waardplant voor het virus.

ToBRFV kan overleven in water, grond, resten plantaardig materiaal en waardplantenzaden. Voor andere Tobamovirussen is overdracht via zaad een route. Het is aannemelijk dat dit ook voor ToBRFV geldt, maar dat is nog niet vastgesteld.