Een nieuwe bestemming of de sloophamer?

'Onze inzet is vooral een werkbare regeling. Volledig stoppen is een ingrijpend traject voor veehouders; varkens moeten weg, contracten worden beëindigd en varkensrechten gaan uit de markt', zegt Gelders gedeputeerde Peter Drenth over de saneringsregeling varkenshouderij (SRV).

'Daarnaast is het de vraag wat de ondernemer gaat doen en wat er met de bebouwing gebeurt. Dit is voor de boer en zijn gezin een emotioneel en voor de overheid een complex proces.'

Helpende hand

Drenth wil varkenshouders die saneren graag de helpende hand toereiken. Zo wil hij dat de provincie meewerkt aan wijzigingen van bestemmingsplannen. 'Sloop is voor ons geen absolute must. Misschien zijn er voor varkensbedrijven mogelijkheden voor een andere landbouwtak, recreatie of een heel andere bedrijvigheid.'

Financiële steun biedt Gelderland in de financiering van herbestemmingsplannen. 'Die lopen op van maximaal 20.000 euro voor een individuele ondernemer tot een ton voor drie ondernemers die gezamenlijk plannen ontwikkelen.'

Actief benaderen

De provincie Limburg gaat varkenshouders actief benaderen voor beëindiging of verplaatsing van het bedrijf. Tien 'onafhankelijke' mensen voeren deze gesprekken. Naast de 120 miljoen die het ministerie voor de warme sanering reserveert, denkt gedeputeerde Hubert Mackus ook aan financiële middelen vanuit de provincie.

Hij pleit voor een fonds van 10 miljoen tot 20 miljoen euro bestemd voor voorfinanciering van bedrijfs- en bestemmingsplannen. 'We hopen dat dit een vliegwiel is voor de transitie van de hele agrarische sector', zegt Mackus.

'We kijken als provincie ook verder dan de SRV. Dan gaat het met name om de innovatie in de hele agrarische sector, het opruimen van asbest en het verfraaien van het landschap. Dat zal echt niet overal lukken, maar we kunnen een hele slag maken.'

Volop kansen

Mackus ziet volop kansen voor de varkenshouderij in Limburg. 'Zeker door de verwerking van reststromen is er voor de intensieve veehouderij een plek in de kringlooplandbouw. Een belangrijk onderdeel daarvan is dat we oplossingen hebben voor de mestverwerking. Met de bouw van de biogasinstallatie Zitta Biogas Chemelot zetten we daarin ook voor de varkenshouderij een grote stap.'

De gedeputeerde zegt dat de ontwikkelingen in nauw overleg met boeren- en milieuorganisaties ingezet worden. 'Als overheid willen we harde afspraken over de uitstoot van fijnstof, ammoniak en geur, maar er moet ook verdiencapaciteit zijn voor de ondernemers. Je kunt niet zomaar aan alle knopjes gaan draaien', aldus Mackus.

Brabant heeft zich nog niet publiekelijk uitgesproken over de SRV. In de meest vee-intensieve provincie lopen meerdere regelingen voor veehouders.

Vabimpuls

Zo heeft Noord-Brabant Vabimpuls in het leven geroepen. Boeren kunnen voor maximaal 4.000 euro een specialist inschakelen om een bestemming te vinden voor zowel de leegstaande stallen en schuren als de opstal die op termijn leeg komt te staan. Ook zijn er subsidies voor emissiemetingen en voor veehouders die de nieuwste stalinnovaties in de praktijk willen brengen.

Onderdeel van het verscherpte provinciale milieubeleid is de zogenoemde staldering. Binnen een regio moet voor elke nieuwe stal op een andere plek iets meer staloppervlakte worden gesloopt.

Op de grens van Utrecht en Gelderland, in de FoodValley, werken gemeenten met zogeheten sloopmeters. Bij de sloop van voldoende agrarische bebouwing krijgt een ondernemer bouwrecht dat hij zelf kan benutten of verhandelen.

Continu vraagstuk

Gedeputeerde Drenth vindt het 'ongelooflijk moeilijk in te schatten' hoe de regeling uitpakt. Sanering noemt hij een continu vraagstuk, want elke dag stopt in Gelderland een agrariër met zijn bedrijf.

'We willen lege gebouwen in het buitengebied voorkomen, ook met het oog op de groeiende drugscriminaliteit. Daarom ik wil gemeentes ook de ruimte geven om bijvoorbeeld makkelijker woningbouw toe te staan.'