Onderduikerstocht houdt boer spiegel voor

Een gebiedsgerichte aanpak rond de Onderduikerstocht moet de uit- en afspoeling van schadelijke stoffen naar het oppervlaktewater met 80 procent verlagen. Dit doel is door LTO Noord samen met onder meer Waterschap Zuiderzeeland voor 2021 gesteld in het kader van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer.

'Natuurlijk is het ultieme doel schoon water, zonder normoverschrijding. Als waterschap willen wij het liefst niets opleggen. Daarom zijn we ook ontzettend blij met de open houding van de sector', zegt heemraad Lida Schelwald-Van der Kley.

'De Flevolandse landbouw is met zijn producten toonaangevend in de wereld en ik merk dat de ondernemers ook op het gebied van duurzaamheid toonaangevend willen zijn. Door onder meer schoon te werken en emissies te beperken', vervolgt de heemraad.

Gezamenlijk belang

'Er is natuurlijk ook een gezamenlijk belang. Het is onze taak als waterschap om de normoverschrijdingen in het oppervlaktewater aan te pakken. Voor de ondernemers is kwalitatief schoon water ook cruciaal. In de eerste plaats voor de groei van de gewassen', aldus Schelwald-Van der Kley.

'Normoverschrijdingen kunnen op de langere termijn ook betekenen dat bepaalde middelen uit de handel worden gehaald. Daarnaast is alles wat in de sloot wegspoelt, natuurlijk ook verspild geld.'

De aanpak in het gebied rond Espel en Creil vloeit voort uit een succesvol voorbeeld in de bollensector. Daar blijken vooral bolontsmettingsmiddelen een boosdoener. In een jaar tijd werd de gemiddeld gemeten emissie in het erfputje met maar liefst 75 procent verminderd, door het treffen van maatregelen. 'Het succes motiveerde iedereen om de aanpak verder uit te rollen naar de Onderduikerstocht. Daar hebben we al jaren te maken met flinke normoverschrijdingen.'

Veertig grondgebruikers

Het project is in het voorjaar van 2017 gestart en richt zich op het beperken van emissies van het erf en het perceel. Veertig grondgebruikers worden erbij betrokken, waarvan achttien ondernemers uit de bollensector en de akkerbouw actief maatregelen treffen.

'Als we kijken naar het erf, dan kan uitspoeling naar de sloot door een andere inrichting al vaak worden voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan de opstelling van kisten of bijvoorbeeld het dichtmaken van de vloer en het overdekken van de plek waar de spuitmachine wordt schoongemaakt. Ook het opvangen van restanten van middelen door middel van een biofilter of fytobak werkt effectief.'

Een deel van de investering kan met POP-subsidies worden gefinancierd. Een collectieve aanvraag is bij provincie Flevoland ingediend.

Acties van telers

Deelnemende telers voeren op het perceel ook al acties door. Ondernemers werken, samen met adviseurs, volgens de werkwijze van 'Zicht op bodemstructuur'. In de percelen zijn profielkuilen gegraven. Vervolgens zijn de vragen gesteld 'Hoe kan het organische stofgehalte verbeteren?' en 'Hoe voorkom je verdichting?'.

'Eén ondernemer werkt nu met een ecoploeg voor ondiepere grondbewerking, in combinatie met het zaaien van bladrammenas. Het levert mooie resultaten op als je kijkt naar de bodemkwaliteit. Veel ondernemers volgen deze ontwikkeling met interesse.'

Ondanks de verschillende maatregelen was er het afgelopen teeltseizoen nog wel sprake van normoverschrijdingen in de Onderduikerstocht. 'We hebben ons in eerste instantie in het project ook vooral gericht op een stukje bewustwording. Veel maatregelen moeten nog worden getroffen', vertelt Schelwald-Van der Kley.

Uitzonderlijk jaar

'Met de droogte hebben we natuurlijk ook een uitzonderlijk jaar achter de rug. Bovendien hebben we te maken met resistente middelen die soms nog jaren terugkomen in de metingen. Ik ben ervan overtuigd dat het goed gaat komen.'

Schelwald-Van der Kley verwacht dat het project, als de erf- en perceelmaatregelen effect sorteren, navolging krijgt in de rest van Flevoland. In de bollensector introduceren verschillende partijen al innovaties als het nazuiveren van spoelwater.

Als spin-off van het project in de Noordoostpolder is er een kennisboekje beschikbaar over hoe erfemissies beperkt kunnen worden. 'Alle Flevolandse landbouwondernemers hebben die ontvangen. Er is zelfs landelijk interesse voor.'

Zes wekelijkse metingen

De ondernemers aan de Onderduikerstocht hebben ook toegang tot een portaal met de zes wekelijkse metingen van Waterschap Zuiderzeeland. 'Dat is interessant om te kijken hoe het zit met emissies, maar ook data als zoutgehaltes en neerslag kunnen voor de bedrijfsvoering zeer interessant zijn.'

Het project 'Samen aan de slag: een schone Onderduikerstocht in de NOP' loopt tot eind 2019 en vloeit voort uit het Actieprogramma Bodem en Water Flevoland. Naast ondernemers uit het gebied, de provincie en het waterschap, zijn ook KAVB, LTO Noord en kennis- en adviesbureau CLM erbij betrokken.