Steeds groter brandrisico in melkveestal

De verplichte emissiearme vloer bij nieuwe stallen is een van die nieuwe technieken die risico's met zich meebrengt. De omgevingsdienst adviseert bij de ontwikkeling van stallen een betere afweging te maken tussen maatregelen voor het milieu en de veiligheid van mens en dier. De onderzoekers zien dat wetgeving op milieueisen gericht is of op veiligheid.

Een afweging tussen deze belangen mist echter doordat het in de besluitvorming en toelating niet voldoende is geïntegreerd. 'Hierdoor wordt het potentieel gevaar van emissiearme stallen wellicht niet voldoende meegenomen in het ontwerp', schrijven de onderzoekers in hun rapport.

Markelo

Het onderzoek werd door de omgevingsdienst uitgevoerd in opdracht van gemeente Hof van Twente. Aanleiding voor het onderzoek was een ontploffing in februari in een nieuw gebouwde melkveestal (bouwjaar 2017) met een emissiearme vloer in Markelo. De veiligheidsdienst concludeert dat in Markelo, als gevolg van het mengen van de mest, een explosief mengsel is ontstaan, dat ter hoogte van de vloer tot een explosie leidde.

Door de grote steekvlam en de drukgolf die hierop volgden, zijn op verschillende plaatsen in de stal vloerdelen ingestort en verschoven. De koeien kwamen hierdoor in de mestkelder terecht. De exacte ontstekingsbron is niet vastgesteld, maar elektrische apparaten of menselijk handelen worden genoemd als mogelijke oorzaak. Door het ongeval kwamen twintig koeien om het leven. Twee koeien zijn nog ziek als gevolg van het incident.

Brandveiligheid

Ten opzichte van andere type stallen kenden melkrundveestallen in het verleden volgens de deskundigen relatief weinig risico's op het gebied van brandveiligheid. Er werden in de stal weinig tot geen brandbare materialen gebruikt, er waren geen tot weinig elektrische installaties aanwezig en er was goede natuurlijke ventilatie aanwezig.

Dat is nu anders, constateert de omgevingsdienst. Er is een vergrote kans op stalbranden door kortsluiting, defecten of oververhitting van elektrische apparatuur. Brandgevaarlijke werkzaamheden in een stal blijven ook een risico. Daarnaast vormt langdurige opslag van mest een risico voor de brandveiligheid.

Veiligheidsvoorschriften

Er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de melkveehouders zelf. 'Er zijn voldoende veiligheidsvoorschriften voor handen om veilig te werken en om daarmee een brand of explosie te voorkomen. Deze worden echter niet door de agrariërs voldoende in acht genomen. Mogelijk dat betere of veelvuldige voorlichting en/of het verplicht stellen van deskundigheidsbevordering op dit gebied, hier verandering in kan brengen.'

De deskundigen van de omgevingsdienst hebben bij 22 melkveebedrijven met een emissiearme vloer in gemeente Hof van Twente onderzoek verricht. Er zijn ook gesprekken gevoerd met de betreffende melkveehouders. Vier van de onderzochte bedrijven hadden ervaring met een methaanbrand, te herkennen aan een blauwe steekvlam. Het komt daarnaast regelmatig voor dat een mestrobot een vonk afgeeft als deze aan het laadstation wordt gekoppeld.

Emissiearme vloer

De omgevingsdienst constateert dat onder een emissiearme vloer eerder sprake is van drukopbouw en verhoging van de concentratie mestgassen, dan onder een roostervloer. Deze druk wordt nog groter wanneer de mest wordt gemixt. Op het moment dat de schuimlaag breekt, worden in zeer korte tijd concentraties van mestgassen gemeten die levensgevaarlijk zijn. Onder een dichte vloer kan het gas niet weg en komt zuurstof in de verdrukking.

Volgens de onderzoekers zijn boeren zich er onvoldoende van bewust dat bij een emissiearme vloer het belang van ventilatie nog groter is. Zeker als er gemixt gaat worden. Bij onvoldoende natuurlijke ventilatie moet er extra geventileerd worden met behulp van 'warm weer ventilatoren'.

Ventileren

Bij werkzaamheden waarbij vonken vrij kunnen komen, zoals uierbranden, lassen of slijpen, is het belangrijk om vooraf goed te ventileren en de mestkelder af te sluiten op de plaats waar de activiteiten plaatsvinden. Dat geldt bij alle vloertypen.

Volgens de omgevingsdienst is het belangrijk om meer onderzoek te doen naar de risico's rond mestopslag. Zo wil de dienst graag weten of de diepte van de kelder invloed heeft op de risico's. Ook kan er gekeken worden naar de relatie met de volheid van kelders, de melkproductie, het rantsoen, de luchtdruk, de regelmaat van mixen, het gebruik van strogips en de verhouding van de gassen.