Liquiditeit varkenshouderij sterk verbeterd in 2019

Dat prijsniveau werd vastgehouden tot in november met een eindsprint in december, waardoor ook de liquiditeitspositie van vleesvarkensbedrijven verder verbeterde. De uitgaven waren in het grootste deel van het jaar ook hoger dan in 2018, vooral door iets hogere voerkosten en op vleesvarkensbedrijven voor aankoop van biggen.

Meer geïnvesteerd

Verder hebben de varkensbedrijven meer geld besteed aan investeringen. Daarvoor wordt naast de inzet van eigen middelen uit de kasstroom meestal geld aangetrokken van banken. Daardoor hebben hogere investeringen invloed op de inkomende en uitgaande kasstroom.

De stand van de rekening-courant is een resultante van de bij- en afschrijvingen. Ook neveninkomsten en privé-uitgaven zijn in het saldo verwerkt. Een laag saldo betekent niet automatisch dat een bedrijf betalingsproblemen heeft.

Aflossingen van leningen en investeringen hebben ook invloed op de rekening-courant. Daarnaast hebben bedrijven naast leningen een kredietfaciliteit in rekening-courant die ruimte biedt om rood te staan.

Fluctuaties

Fluctuaties zijn vooral zichtbaar in de zeugenhouderij, omdat vleesvarkensbedrijven de schommelingen vaak kunnen opvangen via meebewegende biggenprijzen. De groep 'gesloten varkensbedrijven' met zowel zeugen als vleesvarkens heeft ook te maken met grote schommelingen in de liquiditeitspositie.

Deze bedrijven zijn vooral afhankelijk van de verkoopprijzen van vleesvarkens die op het eigen bedrijf eerst als biggen zijn geboren en opgefokt. Deze groep heeft in 2019 de grootste liquiditeitsverbetering gerealiseerd.

Nog steeds negatief

De rekening-courantpositie van het gemiddelde zeugenbedrijf is in de loop van 2019 ook verbeterd, maar staat eind december nog altijd negatief op -45.000 euro. Dat is wel bijna de helft gunstiger dan de -88.000 euro eind 2018, maar ogenschijnlijk tegenvallend. Wel zijn crediteurenposities verder afgebouwd.

Aantrekkende biggenprijzen zijn de belangrijkste reden van deze verbetering. In het voorjaar was de prijsstijging sterker dan gebruikelijk. In het derde kwartaal hebben de biggenprijzen iets terrein prijsgegeven, maar gingen in het vierde kwartaal weer verder omhoog.

Vlees duurder betaald

Ook de rekening-courantpositie van het gemiddelde vleesvarkensbedrijf is in 2019 gestegen. Dat was vooral te danken aan hogere verkoopprijzen voor vleesvarkens in het tweede halfjaar. In het eerste halfjaar waren ze in verhouding tot de aankoopprijzen van biggen te laag voor liquiditeitsgroei.

In december maakte de extreem hoge biggenprijs een voorlopig einde aan de stijging van de rekening-courant. Eind december was de stand 54.600 euro. Dat is een nettoverbetering van ongeveer 37.000 euro over geheel 2019.

Vooruitzichten blijven gunstig

De liquiditeitsmonitor is tot stand gekomen als publiek-private samenwerking tussen Wageningen Economic Research, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Agrifirm en ABN Amro. Zij verwachten een gunstige markt en positieve liquiditeitsontwikkeling voor varkensbedrijven in 2020.

Ook in de komende jaren wordt gerekend met gunstige marktomstandigheden. De enorme vraag naar varkensvlees vanuit China in aanloop naar het Chinese Nieuwjaar (25 januari) is nu afgezwakt. Chinezen eten sowieso al graag varkensvlees, maar zeker op die feestdagen. Een prijscorrectie was daarom te verwachten.

Begin november lag de marktprijs in China op 5 euro per kilo levend gewicht. Dit was bij de jaarwisseling weliswaar gezakt naar 4,30 euro per kilo levend gewicht, maar dat is nog altijd een hoog niveau. Nu alle feestdagen achter de rug zijn, is een prijsverlaging in eigen land voor de hand liggend. De prijsdaling in Nederland is wel fors, afgezet tegen de marktontwikkelingen.

Vraag wereldwijd groot

Zolang er in Nederland geen Afrikaanse varkenspest is, is het te verwachten dat de marktprijs op een hoog niveau ligt. De vraag is wereldwijd groot en kan voorlopig niet worden ingevuld door extra productie. China heeft de varkenspest nog lang niet onder controle ondanks dat er grootschalige bedrijven zijn die met extreme hygiënemaatregelen op een moderne manier varkens houden.

De schrijvers van de liquiditeitsmonitor gaan ervan uit dat marktherstel nog enkele jaren zal duren. Het duurt nu eenmaal minstens enkele jaren voordat er grote aantallen fokdieren beschikbaar zijn voor de productie van moederdieren die vleesvarkens voortbrengen.

Varkensvoer zal naar verwachting in 2020 duurder zijn dan in de tweede helft van 2019. Dat zal de marges wat verminderen, maar is geen echte spelbreker. De ontwikkelingen rond het coronavirus kunnen tijdelijk van invloed zijn, maar het is nog te vroeg om daarover verwachtingen uit te spreken.

Geen effect stoppersregeling

Het einde van de gedoogregeling voor bedrijven die met alternatieve maatregelen voldeden aan het Besluit emissiearme huisvesting, per 31 december 2019, zal geen effect hebben op de marktprijzen. Het aantal varkens in Nederland is daardoor nauwelijks veranderd. De Subsidieregeling sanering varkenshouderijen heeft met zo'n vijfhonderd locaties veel inschrijvingen opgeleverd.

Bij die keuze spelen in eerste instantie geuroverlast en afstand tot woningen een rol. Maar ook de schuldpositie (solvabiliteit), staat van gebouwen en de opvolgingssituatie. Voor die subsidieregeling is zoveel belangstelling dat landbouwminister Carola Schouten extra geld vrijmaakt. De feitelijke krimp zal niet eerder dan eind 2020 beginnen en doorlopen tot voorjaar 2021.

Vleesprijzen

De krimp zal nauwelijks effect hebben op de vleesprijzen, omdat prijsvorming vooral wordt beïnvloed door ontwikkelingen op de Europese en wereldwijde markt. Nederland is daarin met een aandeel van 8 procent een relatief beperkte speler. Wel zal de mestmarkt erdoor kunnen ontspannen met lagere mestafzetkosten als gevolg.