Meer marge nodig voor rendabele pootgoedteelt

'De investering die wij doen om de pootgoedteelt op ons bedrijf te verduurzamen, schatten wij op 35.000 euro per jaar', zegt pootgoedteler Kees van der Bos in het Friese Holwerd. 'Maar deze meerkosten kunnen we nog niet uit de markt halen en daarmee staat ons verdienmodel onder druk.'

Van der Bos was vorige week uitgenodigd om op de Pootaardappeldag van Delphy in Emmeloord te vertellen over het bedrijf dat hij in maatschap runt met zijn vrouw, zoon en dochter. De teler ging onder meer in op het hoe en waarom van het omschakelen naar niet-kerende grondbewerking (nkg), het inzaaien van mengsels voor de groenbemesting en de plannen om te extensiveren van 1-op-3 naar 1-op-4.

Jaarlijkse meerkosten

De jaarlijkse meerkosten vanwege de aanschaf van machines voor nkg, duurder zaaizaad voor groenbemesters en de extra arbeidsuren, schat Van der Bos op 300 tot 400 euro per hectare. Daarbij rekent de pootgoedteler niet mee dat het enkele jaren duurt voordat de meerwaarde van de nieuwe bewerking merkbaar is in de bedrijfsresultaten.

Het extensiveren kan eventueel met hulp van een buurman die stopt met zijn bedrijf. Van der Bos legt uit dat er dan voldoende grond is voor een rotatie van 1-op-4 met bovendien uitbreiding van het pootgoedareaal naar 50 hectare. 'Maar we bekijken eerst wat mogelijk is en moeten nog goed berekenen of het voor ons voldoende rendabel is.'

Akkerbouwspecialist Erik Arts van accountantskantoor Countus gebruikte op de Pootaardappeldag de kostprijs om het economisch perspectief van pootgoed te duiden. Hij maakte daarbij de vergelijking met frites- en tafelaardappelen. Pootgoed was ten opzichte van de andere teeltdoeleinden altijd behoorlijk rendabel dankzij de goede opbrengstprijzen, stelt Arts. Maar het is volgens hem maar de vraag of dat ook zo blijft.

Kostprijsstijging van 2,50 euro

Countus berekende dat de kostprijs van pootgoed in twee jaar tijd met ruim 4 euro is toegenomen tot 34,20 euro per 100 kilo. In de berekening is uitgegaan van een hectareproductie van 44,8 ton. Voor consumptieaardappelen stijgt de kostprijs ten opzichte van 2020 met 2,50 euro tot 20,70 euro per 100 kilo, uitgaande van 53,5 ton per hectare.

'Bij zowel fritesaardappelen als tafelaardappelen zien we dit jaar dat de hogere kosten worden doorberekend in de contractprijzen. Bij pootgoed is het afwachten. Als we de huidige marges voor consumptie doorberekenen naar pootgoed, komen we op uitbetalingsprijzen van 42 tot 43 euro per 100 kilo om op hetzelfde rendement uit te komen', verklaart Arts.

Grove poters

Focus op beheersing van de kostprijs blijft belangrijk, vindt de akkerbouwspecialist. Goede opbrengsten en kwaliteit hebben daarop veel invloed, vertelt hij. 'Pootgoed verkopen als pootgoed is altijd beter dan te grove poters moeten afzetten naar de fritesindustrie. Verder zijn goede samenwerkingsverbanden met collega's of ketenpartijen of toch schaalvergroting opties om de kostprijs te verlagen', aldus Arts.

Als het gaat om de kansen en bedreigingen voor de pootgoedsector, is voorzitter Tineke de Vries van de LTO-vakgroep Akkerbouw en Vollegrondsgroenten en zelf ook pootgoedteler, vooral positief. 'We hebben hier goede grond, een goed klimaat, veel innovatiekracht, een sterke infrastructuur en veel drive in de sector. Daardoor zijn we in staat de hoge kwaliteit te leveren waarvoor de Nederlandse pootaardappel internationaal wordt gewaardeerd.'

Wereldwijd ziet De Vries vooral kansen, omdat het belang van de aardappel als voedingsgewas alleen maar toeneemt. Maar op Europees niveau maakt de bestuurder zich zorgen over politieke ambities met minder aandacht voor voedselzekerheid en meer voor duurzaamheid. Dat vindt zijn vertaling in Nederlands beleid met meer regeldruk.

'We raken substantieel deel van areaal kwijt'

'We hebben in Nederland nu nog 1,8 miljoen hectare landbouwgrond. Gezien de ruimteclaims zullen we een substantieel deel van dit areaal kwijt raken. Het is de vraag wat dit betekent voor de akkerbouw en ook voor onze agroketens', aldus de LTO-vakgroepvoorzitter.

De Vries vertelt dat zij in het overleg over het Landbouwakkoord namens de gewassectoren samen met andere bestuurders werkt aan een toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw. 'Speerpunt is daarbij altijd het verdienvermogen van de boer. Verder maken we ons sterk voor de juiste voorwaarden om gewassen te kunnen telen. Als die goed zijn, heb ik alle vertrouwen in de toekomst van de pootgoedteelt.'