Groningse boeren gelaten onder ganzendruk

Melkveehouder en akkerbouwer Frank van der Burg uit Wirdum is een van de ruim veertig boeren die via Agrarische Natuurvereniging (ANV) Meervogel deelnemen in het gedoogbeleid rond het Schildmeer en het Hoeksmeer in het Groningse ganzengebied tussen Slochteren en Loppersum.

Het boeren wordt er met steeds meer ganzen niet makkelijker op, stelt Van der Burg. 'Maar je kunt de natuur niet sturen. Zolang de schade wordt vergoed, is het te doen.'

Iets minder overlast

Volgens de ondernemer wordt de ganzendruk de laatste jaren iets minder. 'Voorheen zag het hier zwart van de ganzen. De laatste tijd heb ik geen kale percelen meer. Nou ja, vorig jaar nog wel een perceel veldbonen dat werd leeggevreten, maar dat was door de roeken. Die mag je niet bestrijden.'

Sinds het begin van het decennium heeft Van der Burg net als veel agrarische bedrijven in de omgeving te maken met ganzenoverlast. Hij is een van de oudgedienden als deelnemer in de ganzengedoogregelingen die indertijd zijn opgezet mede op aandringen van ANV Meervogel. De boer had eerst al zijn grasland in de gedoogregeling zitten, maar heeft dat bij een vorige inschrijving teruggebracht naar 50 procent.

Schadevergoeding

'De vaste vergoeding ging van 100 naar 50 euro per hectare. Daarnaast wilde ik niet het risico lopen dat er extra beperkingen komen te liggen op al mijn land. Eenmaal een claim erop raak je die niet meer kwijt', weet de ondernemer.

Dat Van der Burg nu vaker zelf schade moet melden en een vergoeding moet aanvragen, neemt hij op de koop toe. Jaarlijks declareert hij voor zo'n 10.000 euro.

'We hebben tot nog toe geen overzomerende ganzen gehad, anders was het meer geweest', denkt de ondernemer. 'De ganzen komen hier een dag of veertien en dan gaan ze weer weg. Daarna groeit het gras weer. Al met al ben je dan ongemerkt wat later met je gras. Het scheelt al snel 8 tot 10 centimeter. Gelukkig heb ik hier land genoeg.'

Verenigen

Collega-melkveehouder en voorzitter van ANV Meervogel, Marinus de Vries uit Garrelsweer, stelt vast dat je verenigen als boeren met hetzelfde belang goed heeft gewerkt.

'Vanaf begin jaren negentig was hier veel overlast. In 2001 is op ons aandringen gestart met hetzelfde beheer dat eerder in Friesland was ingesteld: gedoog- of foerageerzones met vaste vergoedingen. Maar we zijn niet alleen belangenbehartigers, als vereniging verdelen we ook het geld dat daarvoor binnenkomt', benadrukt De Vries.

Aantallen beheren

Wat dat betreft is het in dit deel van Groningen goed geregeld, meent de ANV-voorzitter. 'De structuur om wat aan ganzenoverlast te doen ligt er. Toch ben je er daar nog niet mee. Het beheren van de aantallen lukt niet. Iedereen moet wat doen, ook de terreinbeheerders.'

De Vries noemt als voorbeeld het Meerstadgebied even verderop in de provincie. Daar is het aantrekkelijk vertoeven aan het water, maar blijft het ganzenbeheer achter. 'De natuur gaat er zijn eigen gang en de aantallen ganzen nemen fors toe', constateert de ANV-voorzitter.

Ganzenakkoord

Toch wordt De Vries niet moedeloos door de aanhoudende ganzenoverlast. Hij put moed uit de aandacht ervoor, zoals via het Gronings ganzenakkoord. 'In het ganzenoverleg zijn ze er nu achter dat je de kosten niet bij de slachtoffers kunt neerleggen. Maar pas vorig jaar was de vergoeding een keer op tijd.'

Beheermedewerker Jan Rosing van de Faunabeheereenheid Groningen waarschuwt dat vooral het aantal brandganzen toeneemt. Niet alleen in een strook langs de kust, maar ook verder landinwaarts. 'Ze komen in april en mei vanuit het Zuiden naar Groningen toe om zich hier goed vol te vreten op weg naar Noord-Europa. Juist dan pakken ze net de meest kwetsbare gewassen, zoals de eerste snede gras. Het worden er snel veel en veel meer.'

Push and pull

In de aanpak van het probleem heeft Rosing heeft het over 'push and pull'. Vogels wegduwen waar je ze niet wilt hebben, aantrekken waar ze wel welkom zijn.

'Vanaf maart weten we grauwe ganzen te verjagen naar de foerageergebieden. Wil het beheer echt succesvol zijn, dan moeten we ook de middelen krijgen om brandganzen met ondersteunend afschot richting die foerageergebieden te sturen. We zijn ermee bezig om dat in het nieuwe beheerplan te krijgen dat volgend jaar gereed komt', zegt de beheermedewerker.

Melkveehouder Jan Pieter van Tilburg zit in Hellum aan de zuidkant van het Schildmeer, maar net buiten het kerngebied met gedoogzones. 'Het begon zo'n twintig jaar geleden met een paar ganzen alleen in de winter, nu zitten ze er ook in de zomer. Ze komen hier in de herfst en in het voorjaar zie je ze weer terug.'

Voorjaarssnede

Van Tilburg heeft jaarlijks zo'n 6.000 euro schade, vooral aan de voorjaarssnede. 'Van die bedragen schrik ik niet meer. Je hebt eigenlijk geen keuze: hoe harder je ze verjaagt, hoe hongeriger ze worden.'

De boer werkt samen met twee jagers die hun best doen het probleem beheersbaar te houden. 'Ik ben er al aan gewend dat de koeien een paar weken later naar buiten kunnen en dat ik ieder jaar opnieuw een formulier moet invullen van BIJ12.'

Ook bij Van Tilburg overheerst de berusting. 'Ik zit natuurlijk liever tussen de koeien dan tussen de ganzen. Maar ik heb het waarschijnlijk een stuk makkelijker dan een veehouder die vlak bij een Natura 2000-gebied zit. Die heeft weer andere zorgen.'

Ganzencoördinator moet lokaal oplossingen zoeken