'Maak veldbonen niet tot veevoer'

Het veldbonenareaal in Nederland steeg van 1.100 hectare in 2020 naar 2.500 hectare in 2023 en zal de komende jaren opnieuw verdubbelen. De veldboon is zeer geschikt voor productie in Nederland en voor menselijke consumptie en kan voorzien in de toenemende roep om verantwoord, plantaardig en lokaal geproduceerd eiwit.

Toch dreigt de markt zich, net zoals bij soja, te richten op veldbonen als vervanger van krachtvoer voor vee, zeker bij de aanhoudend hoge voerprijzen. We moeten voorkomen dat deze veelbelovende hoogwaardige regionale eiwitteelt wordt opgeslokt door de veehouderij en dat mensen vervolgens de dierlijke producten consumeren.

Soja

Dit zagen we eerder bij de regionale sojaproductie. Soja kan net als veldbonen goed lokaal in Europa worden verbouwd. Dat gebeurt ook, maar volgens sommige bronnen wordt 95 procent gebruikt als veevoer. Wat wel voor consumenten wordt vermarkt, zijn verse sojaboontjes, zoals Dutch Edamame, maar het gros is niet voor humane consumptie.

In Nederland zijn er diverse initiatieven geweest die de teelt en verwerking van veldbonen weer in the picture hebben gezet. Maar pas als de business-to-business- en business-to-consumer-marktpartijen ermee aan de slag gaan, komt er een zuigende werking en een behoefte aan veldbonen voor humane consumptie op gang.

Noord-Hollands project

In het Noord-Hollandse project 'Bean me up!' zien we dat nu gebeuren. Participanten zijn onder meer de voedselverwerkende bedrijven Biorefinery Solutions, NMK Esbaco, Willicroft en Fabafull. Bakkerijproducten zoals ingrediënten voor gevulde koeken met daarin veldbonen, veldbonenmeel of veldboneneiwit, vinden steeds meer hun weg naar de klant.

Zo komt de veldboon als sojavervanger of als extra eiwitbron in muffins voor patiënten die extra proteïnen kunnen gebruiken prima uit de verf. Ook non-bakery-producten zijn volop in ontwikkeling. Denk aan gefermenteerde yoghurtachtige producten, kaasvervangers en ijs. In die laatste categorie zijn ook door Cosun producten in de markt gezet.

Smaak en textuur

Het is bij al deze ontwikkelingen zaak in te blijven zetten op goede en gewenste product-eigenschappen, zoals optimale smaak en textuur, die veldbonenproducten eten aantrekkelijk maken voor consumenten. Met dat er meer waardering voor lokaal geproduceerde voeding ontstaat, zal dat uiteindelijk de prijs voor de teler positief beïnvloeden.

Dat was tot nu toe een beetje een cirkelprobleem: door te weinig vraag werd er te weinig geteeld en door te weinig teelt was er te weinig mogelijk wat betreft afzet. Die cirkel lijkt nu te worden doorbroken, maar dan moeten we wel opletten dat niet alle veldbonen als veevoer worden verkocht.

Door de hoogwaardige eiwitten uit veldbonen en soja als krachtvoer in de veehouderij te gebruiken en mensen vervolgens de dierlijke producten te laten consumeren, dreigt eiwittransitie 2.0 zich te voltrekken, terwijl aan eiwittransitie 1.0 voorbij wordt gegaan. Het inzetten van hoogwaardige eiwitten uit lokaal geteelde veldbonen en soja als krachtvoer in de veehouderij is in lijn met eiwittransitie 2.0, maar gaat voorbij aan het hogere belang om de humane consumptie van meer plantaardig eiwit te bevorderen: eiwittransitie 1.0.