Roerige tijden op markt voor tomaten

De exportcijfers van de Europese Unie over de eerste maanden van het jaar laten de gevolgen van de hoge energiekosten duidelijk zien. In de periode van januari tot en met maart komt de Europese tomatenexport uit op 68.244 ton. Dat is bijna 8.000 ton minder dan in dezelfde periode één jaar eerder.

Die sterk gedaalde exportcijfers zijn een direct gevolg van lagere aanleverhoeveelheden. Door de hoge energiekosten stonden de marges bij telers onder druk en besloot een groot deel van hen in de winterperiode de teelt stil te leggen. Dit onderschrijft senior accountmanager Corné van Winsen van telersorganisatie Royal ZON, waar de aanleverhoeveelheden zo'n 50 procent lager uitkwamen.

Weersextremen

Van Winsen verwacht niet dat de verloren kilo's dit seizoen nog goedgemaakt worden. 'Dat heeft te maken met het koude en donkere voorjaar. Verschillende telers lopen hierdoor achter op hun productieplanning', licht hij toe. Uitzonderlijke weersomstandigheden hebben ook in andere landen effect op de tomatenproductie. Bijvoorbeeld in Marokko, een van de landen die eind vorig jaar nog stond te springen om eventuele tekorten op de wereldmarkt op te vullen.

Het Noord-Afrikaanse land kampte begin dit jaar met extreem lage nachttemperaturen. Het gebrek aan zonlicht in combinatie met die koude nachten zorgde ervoor dat planten zichzelf uitschakelden en stopten met groeien. Ook uitbraken van het Tomato brown rugose fruit virus zijn een uitdaging voor Marokkaanse telers.

Spanje wordt daarnaast al maanden geteisterd door droogte. Uit cijfers blijkt dat de cumulatieve regenval in dat land dit jaar minder dan een vierde van het tienjarig gemiddelde is. De bodemvochtniveaus liggen op het laagste niveau sinds 2010. De droogte zorgt, naast groeiproblemen, voor een hoge virusdruk. 'Ik hoor dat er zelfs winterteelten zijn afgebroken', aldus Van Winsen.

Nette prijzen

Het krappe aanbod op de wereldmarkt staat in schril contrast tot de vraag, stelt Van Winsen. 'De vraag naar tomaten is breed. Dat resulteert voor de Nederlandse teler in een nette prijs.' Voor trostomaten (standaard product) hoort hij nettoprijzen tussen de 50 en 60 eurocent per kilo. Dat is vergelijkbaar met de prijzen voor Belgische telers. Het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties meldt begin juni een prijs van 58 cent per kilo.

De prijzen zijn wel dalende, maar dat is volgens Van Winsen niet vreemd. 'Er komt in deze periode altijd meer aanbod op de markt. Het is alleen te hopen dat het nu niet ineens heel warm wordt, waardoor de markt overspoeld raakt. Een prijs van 15 of 20 cent per kilo kan voor telers een flinke kluif worden, met het oog op de gestegen kosten.'

Onvoorspelbare energiemarkt

Of de aanleverhoeveelheden komend seizoen terugkeren naar normaal, durft Van Winsen nog niet te zeggen. 'Daarvoor blijft de energiemarkt te onvoorspelbaar. De dagprijzen mogen dan zijn gedaald, de langetermijnprijzen bevinden zich nog altijd op een zeer hoog niveau.'

De TTF-termijnmarkt rekent begin juni voor 2024 met een prijs van bijna 50 cent per kubieke meter. Voor 2025 is dat ruim 45 cent per kubieke meter. 'Hoewel dit prijsniveau beduidend lager is dan vorig jaar, is een wintertomatenteelt ook met die prijzen uitdagend.'

Daarom hoopt Van Winsen dat een prijsdip dit jaar kan worden voorkomen. 'Als telers een nette prijs voor hun tomaten kunnen krijgen in de periode dat ze de meeste kilo's hebben, helpt dat natuurlijk ontzettend voor komend seizoen.'