Maatwerk bij weideaanpak Noord-Holland

Maatwerk is een belangrijke onderdeel van de aanpak, stelt Martine Bijman, die namens agrarisch collectief Water, Land & Dijken het loket coördineert. Inmiddels heeft ze met een tiental ondernemers contact gelegd en zijn de eerste keukentafelgesprekken gevoerd.

Tafelgesprekken zijn ook de kracht van het loket, stelt Bijman. 'Ondernemers die al gemotiveerd zijn om iets te doen, helpen we op deze manier bij de advisering over de mogelijkheden. Uiteindelijk kiezen zij zelf de maatregelen die in hun bedrijfsvoering het beste passen.'

Actief aan de slag

Melkveehouder Richard Knook uit Hobrede is een van de ondernemers die zich al vlot meldden bij het loket. 'Er komt veel af op onze sector, met name qua stikstof en CO2. Dan kan ik wel afwachten wat er allemaal gebeurt, maar veel liever ga ik actief aan de slag om te kijken wat ik kan doen.'

De ondernemer wordt daarbij gestimuleerd door zuivelcoöperatie Cono Kaasmakers, die een studieclub startte om de emissie van CO2 fors te verminderen. Ook in het kader van het zuivelprogramma Caring Dairy dat is opgestart op initiatief van ijsproducent Ben & Jerry's, die van Cono onder andere room afneemt.

Ambitieus

'Het doel is halvering van de emissie ten opzichte het sectorgemiddelde', zegt Knook. 'Dat is ambitieus, maar we gaan gewoon kijken hoe ver we kunnen komen.'

Knook stapte in 2013 met zijn partner Irma Steenman in de maatschap van zijn schoonouders. Het bedrijf meet ruim 60 hectare en telt honderd stuks melkvee. Daarvoor was hij jaren actief als meubelmaker, maar de landbouw heeft hem altijd getrokken. In de extra uren ging hij vaak bij een loonwerker in de buurt aan de slag.

Leren van collega's

'Ik denk dat ik door mijn voorgeschiedenis sowieso al nieuwsgieriger ben hoe andere ondernemers het aanpakken. Ik heb zelf geen agrarische opleiding gevolgd en merk dat er veel te leren is van collega's. Daar is zo'n studieclub ideaal voor.'

Het bedrijf zit aan het eind van een doodlopende weg, waar een fraaie nieuwe woning nog in de steigers staat. 'Dit is een geweldig mooie plek. We zouden hier dan ook graag willen doorboeren, maar dat is zeker een uitdaging. Vooral door de ganzendruk hier in de Zeevang.

'Door de ganzenschade zijn we gedwongen om ruwvoer bij te kopen. Op zich krijgen we een groot deel van die faunaschade wel vergoed, maar het verstoort een duurzame bedrijfsvoering. Dat willen we proberen te compenseren.'

Eerste proeven hoopgevend

Bijman juicht zo'n actieve opstelling als van Knook toe. 'Er is al het nodige onderzoek gedaan, bijvoorbeeld naar aanleg van waterinfiltratie of aanbrengen van klei in veen. De eerste resultaten van die proeven zijn hoopgevend.

'Het is goed om ze nu op meerdere plekken in de praktijk te testen', vervolgt Bijman. 'Ook omdat de situatie op elk bedrijf weer anders is. En omdat het waardevol is om te achterhalen hoe de ondernemers zelf de ingrepen ervaren en wat het doet op hun bedrijven.'

Beide genoemde opties spreken Knook aan. 'We moeten de offertes nog binnenkrijgen, maar het idee is om op twee percelen water te infiltreren vanuit de omliggende hoogwatersloot. Door het grondwater op te zetten, verminderen we de oxidatie en daarmee de CO2-uitstoot, zo is het idee.'

Positief effect

De ondernemer verwacht ook een positief effect op de kwaliteit van het perceel, zeker in drogere perioden. 'We hebben hier nogal last van scheurvorming, wat zorgt voor minder egaal land. Daar zou dit ook een oplossing voor kunnen zijn. We hebben gekeken bij familie Zant-den Hartog in Zunderdorp, waar ze dit in september hebben aangelegd. Te vroeg om al conclusies te trekken, maar ik was wel gecharmeerd van hun aanpak. Dat zou hier ook kunnen passen.'

Voor klei in veen ging Knook met de studiegroep kijken bij Marco Visser in De Rijp. Die liet klei uitstrooien over 20 hectare veengrond. 'Dat gaat mij nu nog iets te ver. Zelf proberen we het eerst op 3 hectare. Ik ben wel benieuwd naar de resultaten. Of het echt veel reductie oplevert, waag ik te betwijfelen. Maar ik wil het in elk geval een keer proberen. Dan pas kom ik er achter of het iets voor ons kan zijn.'

Rationeel

'Hopelijk trekken goede resultaten andere ondernemers over de streep om in actie te komen', reageert Bijman. 'Knook gaat overigens heel rationeel te werk. Uiteindelijk moeten de ingrepen hem ook economisch iets opleveren. Dat is ook een vorm van duurzaamheid en van belang om de Noord-Hollandse veenweiden te kunnen blijven beheren.'

Knook vindt dat de ervaringen straks ook moeten worden meegenomen in beoordeling van het beleid. 'Wij steken onze nek uit door te kijken wat we maximaal kunnen doen om de emissie te reduceren. Als blijkt dat we dan geen van allen de doelstellingen halen, dan moeten die wel worden bijgesteld. Overigens is dat niet mijn motivatie om mee te doen. Ik wil juist uitzoeken welke vooruitgang we kunnen boeken.'

De studiegroep van de Cono Kaasmakers is daarbij zeer waardevol. 'Er zitten ondernemers bij uit hele andere gebieden, amper te vergelijken met hier. Maar toch zijn er dan soms oplossingen, die hier ook zouden kunnen werken. Ik vind dat enorm motiverend. Beter dan de hakken in het zand en maar afwachten wat ons overkomt. We houden liever zelf het initiatief.'