Extreem weer in Zuid-Europa legt kwetsbaarheid landbouw bloot

Volgens Atradius is het dringend nodig dat er wordt geïnvesteerd in klimaatbestendigheid. Zo kende Frankrijk vorig jaar het warmste jaar ooit. 2023 belooft tot dusver meer van hetzelfde. Begin juni stond 68 procent van de grondwaterstanden in Frankrijk al te laag.

Maar in andere Zuid-Europese landen is de situatie niet veel anders. In Spanje viel tussen oktober en mei 28 procent minder regen dan verwacht. Heet en droog was het ook in Italië, maar niet overal. Uitzonderlijke regenval leidde in mei tot flinke overstromingen in de noordelijke regio Emilia-Romagna. Het land wordt geteisterd door beide uiteinden van het extreme weer: onlangs confronteerde Italië ook de ergste droogte in zeventig jaar.

Graanproductie Frankrijk

Voor Frankrijk geldt dat de graanproductie het zwaarst wordt geraakt door het warme en droge weer, meldt Atradius. Daarna volgt de productie van groenten en fruit. Door de schaarste stegen de graanprijzen in 2022, maar deze hogere opbrengst werd tenietgedaan door de eveneens gestegen kosten van kunstmest en andere productiekosten.

De Europese Commissie stelde onlangs een steunpakket van 330 miljoen euro voor aan boeren in lidstaten die te maken hebben met extreem weer en hoge inputkosten. Voor Frankrijk zou hieruit een bedrag van meer dan 53 miljoen euro moeten vrijkomen. Dat is de op twee na hoogste geldsom na Spanje en Italië.

De Franse nationale overheid erkende de uitdagingen waar de sector voor staat en bood in 2023 40 miljoen euro aan subsidies om investeringen te financieren om gewassen te beschermen tegen droogte en andere gevolgen door klimaatverandering. Daarnaast kwamen er nog lokale subsidies vrij. Maar door de subsidiedrempels vallen sommige boeren buiten de boot. 'Er zijn klimaatverzekeringen, maar door de hoge kosten sluiten weinig boeren een dergelijke verzekering af', schrijft Atradius.

Overstromingen Italië

De kredietverzekeraar meldt verder dat Italië nog aan het bijkomen is van de recente overstroming. De getroffen regio Emilia-Romagna is verantwoordelijk voor 28 procent van de Italiaanse suikerproductie en 13 procent van de tarweproductie. Daarbij is het Noord-Italiaanse gebied een belangrijke producent van aardappelen, fruit, druiven en peulvruchten.

Het Agri-Food Centre in Rome schat dat er de komende tijd minder verschillende producten beschikbaar zijn en dat de prijzen met 15 procent stijgen tegenover mei 2022. De groothandelsprijzen voor fruit zijn nu al 23 procent hoger dan in 2022. Uit het geplande steunpakket van de Europese Commissie zou Italië bijna 61 miljoen euro moeten ontvangen.

Spanje heeft het moeilijk

De recente droogte in Spanje leidde tot het opdrogen van stuwmeren en waterbeperkingen in het hele land. Prijsstijgingen van kunstmest, gewasbeschermingsmiddelen en energie tastten de marges al aan en maakten boeren kwetsbaar. Volgens Atradius zijn in het Zuid-Europese land zowel de veeteelt als de akkerbouw getroffen door de droogte. De zonnebloem-, amandel- en olijfteelt worden het hardst geraakt.

De Spaanse overheid heeft steun verleend in de vorm van 636 miljoen euro aan directe steun. Dat is verdeeld over de veehouderij, akkerbouw en bijenteelt. Daarnaast is een aantal belastingverlagingen goedgekeurd. Spaanse boeren zouden meer dan 81 miljoen euro moeten ontvangen uit het steunpakket van de Europese Commissie, maar de vraag is of dat genoeg is. Het land verwacht de komende tijd dat het met bevoorradingsproblemen en prijsstijgingen te maken krijgt.

Tot slot omschrijft Atradius de situatie voor de Nederlandse landbouw. De kredietverzekeraar zegt dat klimaatverandering ook in Nederland over het algemeen zal leiden tot een slechtere oogst, maar dat er ook sectoren zijn die kunnen profiteren. 'Denk aan de wijnbouw of aan lagere energierekeningen in de glastuinbouw, doordat de kassen in de winter hoeven te worden verwarmd', zo staat in het rapport.