Kunstenaars en wetenschappers creatief met veldbonen

Achtergrond Groningen Joost de la Court 27 sep 2023 om 15:30uur

Op zoek naar het vierde gewas voor de akkerbouw in de Veenkoloniën kunnen peulvruchten en in het bijzonder veldbonen een belangrijke rol vervullen.

Kunstenaars+en+wetenschappers+creatief+met+veldbonen

De eiwitrijke vruchten zijn niet alleen prima uitgangsmateriaal in de eiwittransitie, maar bevorderen ook de biodiversiteit, dragen deels bij aan de oplossing van het energievraagstuk en zijn goede stikstofbinders. Grote spelers als Avebe, Cosun, FrieslandCampina en Agrifirm zien kansen in het product.

Toch is het areaal peulvruchten in de Veenkoloniën nog minimaal. Hoog tijd dus voor meer promotie van de veldboon, dacht creatieve duizendpoot Jan Willem Kok uit Onstwedde. Hij ontwikkelde een campagne rond de peulvrucht als product van de toekomst met boeren, kunstenaars, schrijvers en wetenschappers als dragers. Kunstfondsen en het innovatieprogramma 'Fascinating' ondersteunen de campagne.

Expositie

In kunsthal Artphy achter zijn woning in de Groningse buurtschap Wessinghuizen is Kok samen met zijn partner organisator van de expositie 'Verteerbaar', waar tien kunstenaars uit binnen- en buitenland laten zien hoe de veldboon hen creatief inspireerde in beeld en tekst. Die tentoonstelling is nog tot eind oktober te bezoeken.

Het biedt een kans die we hier keihard nodig hebben

Hendrik Luth, akkerbouwer in Wedde

Ook kwam er een boekwerk met dezelfde titel. Een van de kunstenaars ging aan de slag met een videocamera en produceerde een documentaire. Er werden verhalen en essays geschreven, onder andere door fantasyauteurs. Op 8 oktober is er een bonenconcert en er staan nog lezingen en performances op het programma.

Weinig bekendheid

De bekendheid van de veldboon als eiwitvervanger voor vlees is op het platteland nog niet zo ver als in de steden, stelt Kok vast. 'Misschien omdat er hier minder vegetariërs zijn? Wie zal het zeggen.'

Met de campagne zegt Kok de discussie te willen aanzwengelen over het nut en de noodzaak van eiwitvervangers. 'Maar dan met kunst als motor. Je moet mensen immers wel verleiden om over onderwerpen als het vervangen van de soja-import uit het buitenland te gaan nadenken.'

Geen gemeengoed

Ook onder boeren is de veldboon nog lang geen gemeengoed, tenzij als premiegewas voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. 'Maar dan gaat het vooral om de punten die dat oplevert en niet zozeer voor het inkomen', zegt akkerbouwer Hendrik Luth uit Wedde.

Luth teelt al vier jaar telkens zo'n 7 hectare veldbonen en noemt de opbrengst in euro's redelijk, al verschillen de opbrengsten in kilo's per jaar nog behoorlijk. 'Het beleid is eiwit van eigen bodem te bevorderen. Als dat eerlijk wat wordt, dan gaat er voor ons als akkerbouwers ook een boterham van komen', zegt hij.

Kok vindt dat dan wel keuzes moeten worden gemaakt. 'Wel of geen gmo-teelt? Wachten op opbrengstverbetering door veredeling duurt namelijk al gauw twintig jaar.' Al is veel kennis over peulvruchten al verloren gegaan, ze zijn in de Veenkoloniën geen onbekende teelt, weet Luth. 'Het biedt een kans die we hier keihard nodig hebben.'

Expositie 'Verteerbaar'

Voor de expositie 'Verteerbaar' in Artphy in Wessinghuizen leveren tien kunstenaars een bijdrage met werken geïnspireerd op de veldboon als drager van de eiwittransitie. Dat levert tot en met 22 oktober een beeld op variërend van metershoge bonen hangend aan vleeshaken gemaakt door Mitzi Schreuder tot jassen van knipselbonen van bio-designer Dasha Tsapenko. De stikstofbollen die aan bonenplanten kleven, zijn voor Nicole Spit de inspiratie voor het maken van driedimensionale objecten. Buiten heeft Domenique Himmelsbach de Vries met lupine het woord 'Help' geschreven als signaal aan de kosmos om op zoek te gaan naar nieuwe eiwitbronnen.