Overijsselse bioboer hekelt piekbelastersaanpak overheid

Hermen Spans melkt driehonderd koeien op twee locaties, allebei binnen 25 kilometer van Natura 2000-gebied Wieden-Weerribben. 'Je kunt op je vingers natellen dat ik piekbelaster ben', zegt de bioboer die met zijn vrouw Leanne en hun kinderen in Sint Jansklooster woont.

'Mijn boekhouder vroeg of we interesse hadden in de uitkoopregeling, maar we willen niet stoppen. We hebben veel energie in het bedrijf gestoken, het draait goed en bovendien zijn we te jong om te stoppen. Ook verdienen onze vier kinderen genoeg tijd om te bedenken of ze wel of niet boer willen worden op deze manier', beweert Spans stellig.

Dubbel

Maar toch. 'Ook al lig ik er niet wakker van, onbewust zet de piekbelastersaanpak je aan het denken. Het is dubbel. Soms zegt mijn ondernemershart: 'Zo'n financieel aanbod komt nooit weer voorbij.' Wat me nog meer dwarszit, is het idee dat de overheid je hier weg wil hebben. We hebben hard gewerkt om dit bedrijf te ontwikkelen. Dat ga je niet zomaar afbreken. Daarvoor heb ik er te veel tijd en moeite in gestoken', vindt de ondernemer.

Wat Spans ook bezighoudt, is de gedachte achter de aanpak. Of beter gezegd, het ontbreken daarvan. 'Wat is de stip op de horizon voor deze gebieden? Wil je hier überhaupt nog boeren en wat voor soort boeren? Wie gaat hier het landschap dan onderhouden? Ook de terreinbeherende organisatie waar we mee samenwerken, wil ons hier graag houden.'

De melkveehouder werkt samen met Natuurmonumenten. Hij nam in 2004 het ouderlijk bedrijf in Sint Jansklooster over dat toen tachtig koeien en 40 hectare grond telde. 'Ik houd van ontwikkeling, maar zag dat dat zo dicht bij de natuur niet eenvoudig zou zijn', blikt Spans terug.

Tweede locatie

Verplaatsen was een optie, maar het werd een tweede locatie. De melkveehouder kon in Zwartsluis een bedrijf met 25 hectare kopen, iets verder weg van de Wieden-Weerribben dan het ouderlijk bedrijf. Om kapitaal te genereren, verkocht hij de grond door aan Natuurmonumenten en vervolgens pachtte hij de grond in erfpacht terug. 'De deal was dat ik mijn bedrijfsvoering aan zou passen en natuurinclusiever zou worden', licht de ondernemer toe.

In 2014 bouwde Spans een nieuwe stal voor 230 stuks melkvee met een combiluchtwasser. Het jongvee bleef in Sint Jansklooster. De schaalgrootte was nodig om het allemaal te kunnen financieren. 'Nu zou het wat betreft regelgeving allemaal niet meer kunnen. Ik heb geluk gehad', vindt de melkveehouder.

Biologisch

In 2014 werd Spans biologisch. 'De overstap was niet zo groot. We gebruikten al bijna geen kunstmest, deden al veel aan natuurbeheer en mais verbouwen vond ik lastig', zegt hij.

Van de omschakeling heeft de Overijsselse melkveehouder nooit spijt gehad. 'Ja, vorig jaar even. Toen dacht ik: wat is de meerwaarde als de prijs van gangbaar gelijk is? Maar gemiddeld gezien is de biologische melkprijs al die jaren stabiel geweest.' De manier van boeren past bij hem. 'Het is relaxed. Je moet het doen met het gras dat je hebt. Zo simpel is het. Ik voer wel 25 tot 30 kilo per 100 liter melk. Dat is behoorlijk, maar het is de enige manier om toch een leuke productie te halen.'

Minder te spreken is Spans over de verdeling in de keten en het feit dat consumenten het laten afweten. 'Als al die mensen die straks op Frans Timmermans gaan stemmen ook eens biologisch of Beter Leven-producten zouden kopen, dan kunnen we de melk straks niet aanslepen.'

Het bedrijf heeft zich verder ontwikkeld. De verzorging van het jongvee is uitbesteed en op de locatie in Sint Jansklooster worden weer 55 koeien gemolken met een robot. Ook kalft al het vee af op deze locatie. 'De koeien verhuizen nogal eens van de ene locatie naar de andere. Voor het afkalven, maar ook omdat ze soms beter op de andere locatie passen.

'Wij zijn altijd aan het rijden. Het went, maar het is wel de grootste handicap van dit bedrijf. Het betekent ook zo'n 1.500 UBN-registraties per jaar. Maar wat betreft vergunningverlening zit het er niet in om alle koeien in Zwartsluis te melken', zegt de ondernemer.

Valuta voor Veen

Nieuw op het bedrijf is dat Spans met 50 hectare de eerste locatie in Overijssel is waar een Valuta voor Veen-project is goedgekeurd. Door een hoger waterpeil vermindert begin 2024 de CO2-uitstoot in de veenweiden op zijn locatie bij Zwartsluis. Dat is goed voor de weidevogels en de biodiversiteit in de polder.

Spans: 'De 4,5 ton CO2 per hectare kunnen we verwaarden via Stichting Nationale Koolstofmarkt. Uiteindelijk moet er een gezonde boterham worden verdiend. Van de overheid komt die niet. De enige zekerheid die de overheid biedt, is onzekerheid.'