Keten zet in op regeneratieve landbouw als standaard

Zo trekt het Zwitserse Nestlé samen met zuivelbedrijf Vreugdenhil Dairy Foods 54 miljoen euro uit om de uitstoot van broeikasgassen van aangesloten melkveehouders te halveren voor 2030. In 2025 moet 20 procent van de belangrijkste ingrediënten die Nestlé als 's werelds grootste zuivelverwerker inkoopt al met regeneratieve methoden zijn verkregen.

Graangigant Cargill wil boeren in bepaalde Europese landen extra betalen voor de inzet van regeneratieve landbouw door hen te compenseren voor het verbeteren van de bodemkwaliteit en het opslaan van koolstof in de bodem. Marketingdeskundige Paul Moers ziet dat multinationals in toenemende mate worden aangesproken op duurzaamheid en de samenleving eist dat ze daar wat aan doen.

Maar wat is precies regeneratieve landbouw en wanneer ben je als boer regeneratief? Het is een breed begrip. Volgens akkerbouwer Gillis Klompe, die zijn bedrijf klimaatbestendiger probeert te maken, is het een aanpassing van het systeem aan de huidige omstandigheden en grijpt het vooral in op bodem, water en biodiversiteit. Omdat gewasopbrengsten doorgaans lager zijn en het meer geld kost, vindt de akkerbouwer dat voor deze toekomstbestendige manier van landbouw meer geld nodig is.

Onderzoeker Loekie Schreefel van Wageningen University & Research (WUR) wil regeneratieve landbouw concreter en beter meetbaar maken. 'Dan is het voor beleidsmakers aantrekkelijker boeren financieel te steunen. Positieve milieu-effecten door regeneratieve praktijken zouden financieel moeten worden beloond, in plaats van alleen te kijken naar productiviteit.'

Naast Nestlé en Cargill investeert bijvoorbeeld ook Mondelez in regeneratieve landbouw. De multinational wil dat in 2030 alle tarwe die wordt gebruikt voor Europese koeken regeneratief is geteeld. Achterliggende gedachte van de multinationals is verduurzamen en hun CO2-voetafdruk verlagen.

De meest gangbare definitie van de klimaatbewuste term regeneratieve landbouw, is 'een op resultaat gebaseerd voedselproductiesysteem dat de bodem herstelt en voedt en klimaat, waterkwaliteit en biodiversiteit beschermt. Bovendien worden bij deze manier van boeren het gebruik van water, energie en mest verminderd en de biodiversiteit gemaximaliseerd'.

Maar waarom investeren grote concerns in regeneratieve landbouw en welke trend willen ze in gang zetten? Marketingdeskundige Moers is daar duidelijk over. Hij ziet dat multinationals in toenemende mate worden aangesproken op de verduurzaming van de landbouw en de samenleving eist dat ze daar wat aan doen.

'De kritiek komt vooral vanuit jongeren. Deze groep vindt dat multinationals stappen moeten zetten omdat de klimaatverandering in een hoog tempo doorzet. Maar ook de rest van de maatschappij moet er volgens hen mee aan de slag', stelt Moers.

Greenwashing

De investeringen van multinationals hebben volgens Moers niets te maken met greenwashing. 'Unilever wil bijvoorbeeld geen palmolie importeren uit Indonesië omdat ze daar oerwouden platbranden. De alternatieven zijn waardeloos voor hun portemonnee', zegt de marketingdeskundige, die zelf ook directeur is geweest van het bedrijf dat dagelijks voor zo'n twee miljard mensen voedingsmiddelen produceert.

Moers bevestigt dat de meeste multinationals niet van de daken schreeuwen dat ze investeren in regeneratieve landbouw, omdat ze bang zijn te worden beschuldigd van greenwashing. 'Een grote marketingcampagne kan zelfs averechts werken.'

'Het land van de aanbiedingen'

Of het een groot risico is voor multinationals om veel geld te stoppen in regeneratieve landbouw? 'Gevolg is dat het voedsel duurder wordt, maar dat is juist goed. We moeten de mindset veranderen bij de consument en als Nederland niet meer 'het land van de aanbiedingen' willen zijn', reageert Moers.

'Bij de verkoop van producten moeten we meer het verhaal van de milieu-impact benadrukken', vervolgt de marketingdeskundige. 'Vergelijk het met de marketingstrategie van Ekoplaza. Die winkel is duurder dan gemiddeld, maar geen klant die erover klaagt.'

True pricing

Daarbij is Moers voorstander van true pricing, een methode om de werkelijke kosten van een product te berekenen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar directe kosten, maar worden ook de indirecte kosten zoals voor milieuvervuiling, gezondheidsproblemen en sociale ongelijkheid meegenomen. Hierdoor krijgt de consument een realistischer beeld van wat een aankoop echt kost. 'De tijd van de race-to-the-bottom-strategie is voorbij.'

Het Sustainable Agriculture Initiative (SAI) is een wereldwijd platform van grote voedingsconcerns dat in 2000 is opgericht door onder meer Nestlé, Unilever en Danone. Ook Aviko is als onderdeel van Royal Cosun is aangesloten bij SAI. Volgens Aviko-directielid Dick Zelhorst wil de aardappelverwerker via dit duurzaamheidsplatform de weg naar een meer regeneratieve landbouw inzetten.

Daarnaast is Aviko bezig met het uitwerken van een bonussysteem voor telers die concrete stappen zetten naar verdere verduurzaming. Komend oogstjaar wordt Farm Sustainability Assesment (FSA)-Gold gekoppeld aan het voedselveiligheidscertificaat VVA, waar alle telers van Aviko aan voldoen. Dit valt onder SAI. Daarnaast neemt Aviko actief deel aan het overkoepelende verduurzamingsproject Groeikracht van Cosun.

Boost voor verduurzaming akkerbouw

'Hiermee willen we de verduurzaming van de akkerbouw een boost geven', laat Zelhorst weten. 'Zo beproeven we op inspiratieboerderijen nieuwe en innovatieve methodes om op een meer regeneratieve wijze te ondernemen.' Royal Cosun zegt met het project het positieve verhaal over de akkerbouw intensiever te willen uitdragen om de maatschappelijke erkenning terug te winnen.

Zelhorst is ervan overtuigd dat de landbouw duurzamer kan. 'We moeten de grond niet uitputten, maar zorgen dat de bodemgezondheid op peil blijft. Ik ben me bewust van het feit dat we moeten werken aan een betere grondwaterkwaliteit.'

Akkerbouwer Gillis Klompe in het Zeeuwse Dreischor verdiept zich al langer in regeneratieve landbouw en volgde een cursus hierover. Hij geeft aan dat deze volgens hem toekomstbestendige manier van landbouw hem meer geld kost en hij merkt dat gewasopbrengsten teruglopen.

Multinationals moeten meer betalen

De akkerbouwer vindt daarom dat regeneratieve landbouw beter moet worden betaald door multinationals, in zijn geval bijvoorbeeld de fritesfabriek. 'Met regeneratieve landbouw kun je het bedrijf klimaatbestendiger maken. Het is een aanpassing van het systeem aan de huidige omstandigheden en is dus een veel grotere stap dan alleen een paar handelingen.'

Op het bedrijf van Klompe hebben ze meer diversiteit aan gewassen, telen ze tussengewassen en doen ze aan onderzaai. 'Daarnaast reduceren we het aantal grondbewerkingen, gebruiken we micro-organismen die sneller een groenbemester kunnen fermenteren en bemesten we op een andere manier.'

Goed kijken naar verdienmodellen

Uit onderzoek van WUR blijkt dat boeren die overgaan op regeneratieve oplossingen, er inderdaad financieel op achteruit kunnen gaan. 'Kijk daarom goed naar verdienmodellen van ondernemers die zich hiermee bezighouden', stelt Schreefel.

De WUR-onderzoeker wil regeneratieve landbouw concreter en beter meetbaar maken. 'Het is niet exact duidelijk welke praktijken bij regeneratieve landbouw horen en hoe deze moeten worden gemonitord en beloond.'