Kleine schapenrassen lopen gevaar door blauwtong

Als gevolg van die uitbraak zijn al meer dan 50.000 schapen gestorven, ruim 5 procent van de hele Nederlandse schapenstapel. Op door blauwtong getroffen bedrijven bezwijkt gemiddeld 25 tot 30 procent van de schapen. De dieren die de ziekte overleven, zijn vaak minder vruchtbaar.

Volgens Rattink, hoofd van CGN's cluster landbouwhuisdieren, treft deze blauwtongvariant alle schapenrassen, stelt ze in Wageningen Resource. 'Sommige rassen, zoals het mergellandschaap, tellen maar een paar honderd dieren. Als 30 procent daarvan doodgaat, is dat een enorme klap.'

Hoewel het nu vanwege de kou rustig is met nieuwe besmettingen, worden komend voorjaar nieuwe uitbraken verwacht. Daarbij komt dat er van subklinische gevallen nauwelijks sprake is. Dit zijn schapen die besmet zijn, maar geen symptomen laten zien. 'Dat impliceert dat dieren alleen antistoffen opbouwen als ze ziek worden. Zieke dieren lopen volgens schapenhoudersbond NSFO een risico van wel 70 procent om eraan te sterven', stelt Rattink.

Populatieanalyses

Rasverenigingen en dierhouders die hun fokbeleid door blauwtong doorkruist zien worden, kunnen hulp krijgen van het CGN. Hoorneman: 'We maken bijvoorbeeld populatieanalyses. Daarmee kunnen we de genetische diversiteit binnen een populatie vaststellen en welke dieren de meeste of minste verwantschap met elkaar hebben. Op basis daarvan kunnen we schetsen welke opties fokkers hebben, desnoods met genetica van verwante rassen.'

Verder biedt het CGN hulp in de vorm van een genenbank met diepvriessperma, als back-up voor noodgevallen. Daar wordt al meer dan twintig jaar gestaag aan gebouwd. Hier wordt nu niet als een bezetene aan gewerkt. Rattink: 'Intuïtief wil je redden wat er te redden valt, zeker als je weet dat bepaalde dieren worden geslacht. Maar genetisch materiaal moet je verzamelen vóór een calamiteit, niet er middenin. Dat is te risicovol.'

Reserves aanvullen en verversen

Die reserves van diepvriessperma in de genenbank moeten wel regelmatig worden aangevuld en ververst, om te voorkomen dat de reserves te veel afwijken van het huidige bestand aan dieren. Het CGN had vlak voor de uitbraak van blauwtong net een planning gemaakt om de reserves van de geiten- en schapenrassen weer aan te vullen en up to date te maken. Blauwtong heeft daar een streep door gezet. Want voor het winnen en opslaan van sperma gelden strikte eisen qua diergezondheid. Dieren moeten uitgebreid meermaals worden getest op ziektes als blauwtong.

'Momenteel is het niet verantwoord om nieuwe voorraden op te bouwen', vindt Hoorneman. 'We kunnen niet het risico lopen dat we met het sperma ook het blauwtongvirus opslaan in de genenbank. Hopelijk komt er snel een vaccin om blauwtong aan te pakken. Als de ziekte onder controle is en de situatie weer normaal kunnen we dan weer reserves gaan aanleggen.'