Intensivering preventie vogelgriep raakt ook varkens

Bij een onderzoek op negentig varkensbedrijven is geen vogelgriepvirus aangetoond. Er is een kleine kans dat dit wel gebeurt en dan is er een nog kleinere kans dat het virus zich in of tussen varkens verspreidt en mogelijk de mens besmet.

De risico's zijn klein, maar het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil voorbereid zijn. Daarom blijft de monitoring op vogelgriep op varkensbedrijven bestaan, zowel via monitoring op antistoffen als op het virus zelf.

Mocht vogelgriep worden gevonden bij een of meer varkens in hetzelfde hok, dan wordt nader onderzoek uitgevoerd. Is het virus al verspreid onder meer varkens, dan worden de dieren mogelijk geruimd. Als er sprake is van verdere verspreiding naar andere bedrijven of mensen, volgen aanvullende maatregelen.

Vaccinatie seizoensgriep bij mensen

Het draaiboek voor de varkens is maar een van de maatregelen in het intensiveringsplan. Verder wordt onder andere gekeken naar de vaccinatie tegen seizoensgriep en monstername van personen die mogelijk in aanraking zijn geweest met vogelgriep.

Nu worden alleen monsters genomen van mensen met mogelijke symptomen. Het doel is om iedereen die risico loopt op besmetting met vogelgriep te bemonsteren. Bij de uitbraak van vogelgriep in Renswoude in november vorig jaar is deze maatregel al ingezet.

Vaccins tegen de seizoensgriep bij de mens worden nu nog alleen aangeboden aan mensen die betrokken zijn bij het ruimen van een besmet bedrijf. Dit wordt uitgebreid naar pluimvee- en varkenshouders en mensen die betrokken zijn bij ruimen van mogelijk besmette wilde vogels of zoogdieren.

Vaccinatie pluimvee

Momenteel loopt er een praktijkonderzoek met twee kandidaten voor het vaccineren van pluimvee. Dit voorjaar worden hiervan de eerste tussentijdse resultaten verwacht. Maar het onderzoek loopt nog tot najaar 2025, de vaccins zullen tot het einde toe werkzaam moeten blijven. Tegelijk lopen er al wel voorbereidingen voor een pilotproef op meerdere pluimveebedrijven. Die kan starten zodra beide vaccins een Europese toelating hebben.

De vaccinatie van pluimvee kan niet alleen voorkomen dat de dieren besmet raken met vogelgriep en moeten worden geruimd, maar kan ook het risico op besmetting van de mens flink verkleinen. Mocht vaccinatie niet optimaal beschermen, dan kan het veldvirus van vogelgriep toch in pluimvee voorkomen en kan het langer duren voordat dit wordt ontdekt. Dit moet met actieve surveillance worden voorkomen.

De pilotproef moet onder andere aantonen welke capaciteit nodig is voor de surveillance die aantoont dat het vaccin werkt en er niet toch nog een besmetting met het veldvirus van vogelgriep plaatsvindt. Daarnaast moeten de gevolgen voor de handel in pluimveeproducten duidelijk worden. De deelnemende bedrijven zetten tijdens de pilot in ieder geval hun producten binnen Nederland af en met andere landen wordt samengewerkt om handelsbelemmeringen weg te nemen.

Verplicht bioveiligheidsplan

De meeste pluimveebedrijven nemen deel aan IKB Kip en werken al met een hygiënescan die door sectororganisatie Avined is ontwikkeld. Het ministerie van LNV wil op basis hiervan een bioveiligheidsplan ontwikkelen waar alle pluimveehouderijen aan moeten deelnemen. Om hiervoor een goed draagvlak te krijgen bij pluimveehouders en dierenartsen is wat meer tijd nodig. Met name om duidelijkheid te krijgen over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen dierenarts en pluimveehouder.

Verder komt er een verbod op nieuwvestiging van pluimveebedrijven in pluimveedichte en waterrijke gebieden en mogelijk ook op uitbreiding. Er moet nog een zorgvuldige afweging plaatsvinden over welke gebieden dit zijn en waar dan wel mogelijkheden liggen voor nieuwvestiging.