'Exacte kostprijs geeft aardappelteler meer informatie over eigen marktpositie'

'Elk uur dat wordt gemaakt ten behoeve van de aardappelen moet je daaraan kunnen toerekenen. De controle in de bewaring, om maar een voorbeeld te noemen. Vaak stelt dat weinig voor, maar ook die uren tellen en moet je rekenen om tot een werkelijke kostprijs te komen', geeft de POC-voorzitter aan.

Alle risico's komen voor rekening van de telers. Voor de hele keten vangen wij de klappen op

Jasper Roubos, voorzitter POC

Roubos zit op zijn akkerbouwbedrijf in het Noord-Hollandse Abbenes achter zijn computer en legt minutieus uit hoe de Kostprijscalculator werkt. De tool is gebouwd op eigen initiatief van de POC, in samenwerking met de accountantskantoren Flynth, Countus en Alfa, adviesinstelling Delphy, ABN Amro en de belangenorganisaties LTO en NAV.

Vanuit Flynth en Delphy zijn standaardwaardes opgenomen, aangevuld met akkerbouwcijfers uit de Kwantitatieve Informatie (Kwin). Het fonds Hagelunie stelt een groot bedrag beschikbaar om de Kostprijscalculator de komende vijf jaar up-to-date te houden.

Waarom is deze calculator zo belangrijk voor aardappeltelers?

'Het is vooral bewustwording. Telers krijgen inzicht in alle relevante kosten die je kunt toerekenen aan de aardappelteelt. De calculator is ook te gebruiken voor het doorrekenen van verschillende scenario's. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de kostprijs als de diesel ineens 25 cent duurder wordt of als de rente met 1 procent stijgt of juist daalt? Verder is het een uitstekend instrument om op bedrijfsniveau te berekenen wat de werkelijke kosten zijn van duurzaamheidsmaatregelen.'

Wat is een eerste conclusie na het berekenen van de kostprijs?

'Als je alles zorgvuldig op een rij zet en alle algemene bedrijfskosten naar rato toerekent aan de aardappelen, is de kostprijs nog weer hoger dan we eerder dachten. Telers houden met veel van deze kosten geen rekening.

'Verder bouwen we standaard een risicomarge in van 15 procent. De risico's in de aardappelteelt worden steeds groter en de kosten voor het afdekken daarvan komen allemaal voor rekening van de teler. Voor de hele keten vangen wij de klappen op. Let wel: die risicomarge is geen winstmarge.'

Hoe kunnen telers hun kostprijs gebruiken bij onderhandelingen met afnemers?

'De werkelijke kostprijs is een overlevingsprijs. Dit is wat telers minstens moeten incasseren om niet achteruit te boeren. Met deze calculator en ook met onze contracttool voor het vergelijken van aardappelcontracten geven we onze leden handvatten voor hun onderhandelingen. Als maar genoeg telers goed geïnformeerd zijn, worden niet zomaar contracten getekend of partijen vrij verkocht.'

Wat onderscheidt deze Kostprijscalculator van bestaande kostprijsberekeningen?

'NAV en Delphy berekenen ook kostprijzen voor aardappelen. Die berekeningen geven een goede indicatie, maar zijn algemener. Met onze calculator kan elke teler voor zijn eigen situatie, opbrengsten en moment van aflevering de kostprijs per kilo berekenen. Onze berekening is diepgaander en net zo nauwkeurig als de teler zelf wil. Bovendien hebben de experts van onze stakeholders gekozen voor een bedrijfseconomische benadering.'

Wat houdt die benadering in?

'Wij gaan uit van bedrijfseconomische waardes. Het betekent dat we bedrijfsgebouwen, maar ook machines afschrijven op de levensduur op basis van de historische aanschafwaarde. Al deze kosten, maar ook grondkosten, kosten van kantines en bijvoorbeeld erfverharding worden na rato toegerekend aan de aardappelproductie. Dat geldt ook voor de arbeidskosten en kosten van financiering.'

Hoe bedrijfsspecifiek is de berekening van de kostprijs?

'Dat kan iedereen voor zichzelf bepalen. Telers kunnen standaardwaardes invullen die beschikbaar zijn voor de meeste kostenposten en die we elk jaar updaten, maar ook de werkelijke kosten die zij baseren op facturen van voorgaande jaren. Voor arbeid rekenen we met een vast tarief. Essentieel is dat alle uren die worden gestoken in de teelt, bewaring en aflevering worden meegerekend.'

Is deze tool alleen voor leden van de POC?

'Ja. Iedereen die hiervan gebruik wil maken, kan dit jaar lid worden van de POC voor 400 euro. Banken en accountants hebben al toegezegd dat ze onze Kostprijscalculator gaan aanbevelen bij hun klanten.'

Wat gaat de POC doen met de berekende kostprijzen van aardappeltelers?

'Als voldoende telers de tool gebruiken, kunnen we van jaar op jaar de gemiddelde kostprijs berekenen. Wij vinden dat de kostprijs met berekende marge de basis moet zijn voor de contractprijzen. Met de bevindingen vanuit onze calculator gaan we in overleg met de afnemers pleiten voor een eerlijke beloning, ook voor de langere termijn.

'Verder kunnen we goed laten zien welke kosten we moeten maken voor de duurzaamheidsmaatregelen die de afnemers verlangen.'

POC streeft naar 1.500 leden

De Producentenorganisatie Consumptieaardappelen (POC) is in 2020 ontstaan op initiatief van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV). Aanleiding was de aanpassing in de Europese kartelwetgeving waarmee tot 80 procent van het marktaanbod kan worden gebundeld. Doel is een betere marktpositie en een beter verdienmodel voor de primaire aardappelteler.

Begin 2023 ontving de POC een forse subsidie vanuit het fonds Economisch Groen Herstel voor onderzoek en het ontwikkelen van tools die bijdragen aan een duurzaam verdienmodel.

Jasper Roubos is akkerbouwer in Abbenes en voorzitter van het bestuur van de POC, waarin verder vooral praktische ondernemers en gespecialiseerde adviseurs zitting hebben. LTO ondersteunt het initiatief en ziet de activiteiten van de organisatie als aanvulling op de eigen speerpunten.

Op dit moment heeft de POC zo'n 500 leden, vertelt de POC-voorzitter. 'Het streven is om dat de komende jaren uit te breiden naar zo'n 1.500 leden. Dan vertegenwoordigen we meer dan 50 procent van het Nederlandse aanbod en kunnen we met voldoende steun onze onderzochte plannen uitvoeren.'