Extra kweeklocatie voor steriele insecten is strak en onder één dak

De druk van de uienvlieg in Nederland neemt de laatste jaren toe. 'In 2019 verdween de insectencoating. Die werkte goed tegen de eerste vlucht. De tweede vlucht was al lastig. Als dan de eerste vlucht ook minder goed te bestrijden is, wordt het probleem van de tweede vlucht alleen maar groter', zegt directeur Jaap Jonker van HLB De Groene Vlieg Bio Control.

'Door de steeds warmere zomers wordt de derde vlucht in de nazomer standaard. De poppen gaan in september de grond in en komen in het voorjaar er als eerste weer uit. Dat is een indirect gevolg van de klimaatverandering', legt Jonker uit.

Meerwaarde bewezen

De Groene Vlieg Bio Control, nu onderdeel van HLB Group, ontwikkelde in de jaren tachtig de SIT. Dit systeem heeft zijn meerwaarde al ruimschoots bewezen. Onder meer door het krimpende middelenpakket en de toename van het uienareaal is de verwachting dat SIT een steeds grotere rol krijgt bij het in de benen houden van een goede uienteelt.

De Groene Vlieg Bio Control werkte vorig jaar op iets meer dan de helft van het totale Nederlandse uienareaal met SIT. Omdat de kweeklocatie in het Zuid-Hollandse Nieuwe-Tonge niet meer kan produceren dan ze nu doet, bouwt De Groene Vlieg Bio Control een extra locatie in Dronten om de kweek op te schroeven. Volgens de directeur kunnen straks met de komst van de nieuwe locatie voor een twee tot drie keer zo groot uienareaal poppen worden gekweekt.

Nu worden in Nieuwe-Tonge jaarlijks ruim één miljard poppen gekweekt. De mannelijke vliegen uit de poppen worden steriel gemaakt en vanaf het zaaien uitgezet in het veld. Wanneer de steriele mannetjes paren met wilde uienvliegenvrouwtjes, komen hun eitjes niet uit en neemt de populatie wilde uienvliegen af.

'We verwachten voor komend groeiseizoen 17.000 hectare met SIT te beheersen. Dat kan wel groeien naar 25.000 hectare binnen enkele jaren', zegt Jonker. 'Je krijgt nooit 100 procent van de Nederlandse telers mee. Maar ook vanuit het buitenland groeit de interesse in SIT. Binnen afzienbare tijd verwachten we in Duitsland een belangrijk areaal te gaan beheersen. Ook in België liggen groeimogelijkheden met een stijgend uienareaal aldaar.'

Enige aanbieder

De Groene Vlieg Bio Control is uniek in het aanbieden van het SIT-systeem tegen de uienvlieg. Samen met hun wederverkopers en eigen adviseurs brengt het bedrijf de SIT de komende jaren meer aan de man. Goede hygiëne is bij steriele mannetjes kweken belangrijk. De Groene Vlieg kreeg in Nieuwe-Tonge in het verleden een paar keer te maken met een besmetting van de schimmelziekte Entomophthora muscae.

'Dan moet je alles opruimen en ontsmetten', weet Jonker. 'Een besmetting kost veel. Hoeveel dat precies is, is afhankelijk van wanneer het optreedt. Dus dat wil je niet.' Wie door het nieuwe pand in Dronten loopt, ziet nu al dat hygiëne een belangrijk aandachtspunt is voor het bedrijf.

Aparte afdelingen

De nieuwe kweek wordt netjes opgedeeld in aparte afdelingen. Medewerkers moeten gepaste kleding dragen bij hun werk. Daarnaast is er een goede scheiding gemaakt tussen de eerste verdieping en de begane grond en worden op meerdere plekken hygiënesluizen geplaatst.

Jonker: 'Ook in Nieuwe-Tonge zijn we constant bezig met vernieuwen en het verbeteren van hygiëne. Maar in Dronten wordt het makkelijker, omdat we daar vanaf nul beginnen. Waar in Nieuwe-Tonge het werk in meerdere schuren plaatsvindt, gebeurt in Dronten alles strak en onder één dak.'

De directeur van De Groene Vlieg verwacht dat de nieuwe kweeklocatie in Flevoland medio 2024 wordt opgestart. 'Dan beginnen we met de poppenproductie voor de eerste vlucht van de uienvlieg in 2025. We produceren jaarrond.' Naast een goede hygiëne zijn een optimaal klimaat en voldoende vocht en voeding belangrijk voor het productieproces. Volgens Jonker hebben zijn medewerkers het proces goed in de vingers. 'We hebben nu een grotere voorraad dan ooit', stelt hij tevreden.

Automatiseren

Verder wil De Groene Vlieg kijken of het in Dronten een aantal handelingen kan automatiseren. 'Het is steeds lastiger om aan voldoende handjes te komen. Zo maken we de poppen van de steriele vliegen nu rood in een betonmolen, waarbij iemand de juiste hoeveelheid poeder moet doseren om de steriele vliegen later in het laboratorium te kunnen onderscheiden van de wilde. Dit kleuringsproces willen we automatiseren', zegt de directeur.

De Groene Vlieg probeert de komende jaren steeds meer Nederlandse uientelers te overtuigen van SIT om uiteindelijk de uienvlieg ook in probleemgebieden goed aan te pakken. 'De ligging van de nieuwe locatie in Dronten is wat dat betreft ideaal. Alleen in Flevoland groeit al 9.000 hectare uien', weet Jonker. Een probleemgebied is bijvoorbeeld de westelijke rand langs de Noordoostpolder, omgeving Rutten, Creil en Espel.

'Rond Emmeloord, Marknesse en Luttelgeest doet 80 procent van de telers al mee. Vanuit daar willen we langzaam uitbreiden naar de rand van de polder om ook daar de druk beheersbaar te maken. Voor een goede dekking is het cruciaal dat zoveel mogelijk telers meedoen. Collectieve deelname is een vereiste', benadrukt de directeur.

Spuitadvies

Telers in probleemgebieden – naast de westrand van de Noordoostpolder betreft dit bijvoorbeeld ook bepaalde stukken in het groeiende teeltgebieden in Drenthe – krijgen nu volgens Jonker een spuitadvies, omdat de SIT de druk daar onvoldoende aankan.

'Zouden we daar nu steriele mannetjes uitzetten, dan heb je drie keer een teleurstelling. Wij verliezen onze steriele vliegen. De teler betaalt voor iets dat niet goed genoeg werkt en moet daarnaast nog spuiten', zegt de directeur. De mogelijkheid om te grijpen naar een effectief gewasbeschermingsmiddel wordt steeds kleiner.

'Bijna alle middelen werken door contact met de uienvlieg en de werking daarvan is minimaal', weet Jonker. 'De uienvlieg is een randinsect. Het zit voor 95 procent van de tijd in de rand van een perceel en als de uienvlieg haar eitje kwijt wil, gaat ze het perceel in om het eitje te leggen en dan weer terug naar de rand. Dat eitje wordt uiteindelijk een larve die gaat vreten aan de plant. De kans dat je de uienvlieg raakt met een middel is nihil.'