Boerengezin maakt landschap

Eric PelleboerHet karakteristieke agrarische cultuurlandschap van Nederland; iedereen heeft er een eigen idyllisch beeld bij: een eik midden in een weiland, kronkelende slootjes of houtwallen. Prachtig toch?
Dit effect van het Nederlandse gezinsbedrijf wordt bijna nooit belicht. Het draagvlak van de maatschappij voor het Nederlandse gezinsbedrijf hangt echter sterk samen met de rol die wij vervullen als beheerder van het landschap. Het gezinsbedrijf is aan het veranderen en dit heeft dus ook gevolgen voor hoe onze leefomgeving eruitziet.
Is dat erg? Even hing het voortbestaan van deze elementen uit het Nederlandse agrarisch cultuurlandschap aan een zijden draadje. Dat het wel degelijk erg is, bleek uit de discussie over de Nederlandse invulling van het GLB. De Tweede Kamer wil dat landschapselementen worden gewaardeerd voor vergroening.
Dat is terecht. Nederlanders kunnen niet verwachten dat alles zomaar behouden blijft. Het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid vormt een uitstekend sturingsinstrument voor de invulling en het behoud van het agrarische cultuurlandschap.
Maar landschapselementen bepalen het beeld niet alleen. Zeker niet, gewaskeuze heeft misschien wel een grotere invloed op de invulling van het Nederlandse cultuurlandschap.
Bloeiende aardappel- en tulpenvelden, wuivende graanpercelen, frisgroen gras en hoog groeiend maïs; het zijn allemaal kunstzinnige gezichtsbepalers die de vlakken van Mondriaan kleur hebben geven.
Het grootste verschil met landschapselementen is dat een boer dankzij het telen van gewassen inkomen vergaart, waar uiteindelijk het gezin en het bedrijf van wordt onderhouden. Waardering van landschapselementen voor vergroening realiseert een evenwicht tussen ecologie en economie.
De invulling van 5 procent ecologisch aandachtsgebied in het nieuwe GLB heeft dus een sterke invloed op hoe het landschap eruitziet. Menig koffietafelgesprek zal afgelopen maanden over de vergroening zijn gevoerd. Wat wordt boeren en tuinders opgelegd? Hoe gaan ze het doen? Moeten ze echt land inleveren in ruil voor de vergroeningspremie?
Speculaties waar na maanden van praten, onderhandelen en debatteren een einde aan is gekomen, met een praktische invulling als eindresultaat. Agrariërs kunnen kiezen voor vergroening via vanggewassen, eiwitgewassen, akkerranden, gunstig meetellende equivalente pakketten en duurzaamheidscertificaten.
Na gesprekken met adviseurs, accountants, medewerkers en collega’s moeten agrarische ondernemers een afweging maken. Wat is voor hun bedrijf en hun omgeving de beste invulling?
Na enkele jaren ervaring zal hun keuze, beïnvloed door omgeving en vooral het gezin, resulteren in het nieuwe aanzicht van het karakteristieke agrarische cultuurlandschap.
Dat maakt het gezin van groot belang voor het Nederlandse landschap. Want hier wordt de basis van de leefomgeving gevormd: vanuit betrokkenheid bij de streek, kennis van de geschiedenis en doordat het bedrijf op die plek al generaties lang geworteld is.
Daarom is het belangrijk dat iedereen de vergroening ook daadwerkelijk oppakt. Juist omdat boeren en tuinders die rol al decennia vervullen en het gezinsbedrijf aan het veranderen is. Het vormt een belangrijk onderdeel voor draagvlak door de maatschappij en regie-identiteit. Besef van deze verantwoordelijkheid mogen boeren en tuinders niet verliezen.