‘Pacht versnippert landbouwstructuur’

Grote kansen liggen er om met de herziening van de pachtsystematiek de structuur in Flevoland te verbeteren. ‘Ik predik daarom ook niet voor mezelf’, zegt Blitterswijk, waarmee hij het probleem aanstipt. ‘Veel collega’s lopen namelijk vast op het huidige pachtsysteem. Ze willen het bedrijf ontwikkelen. Zo is er een situatie ontstaan dat veel agrariërs her en der in de provincie hectares hebben liggen, terwijl er in het gros van de gevallen een pachtbedrijf in de buurt is dat naast het bedrijf ligt, die de grond in principe wel van de hand wil doen.’
Veel bedrijven hebben zo’n twintig jaar geleden bewust gekozen voor een bedrijfssituatie met pachtgrond en een gedeelte in eigendom. Meer dan de helft daarvan heeft geen opvolger.
‘Niets ten nadele van de pachters overigens. Ze hebben hier in Flevoland gewoon te weinig mogelijkheden om hun bedrijf uit te breiden of af te bouwen, dus investeren ze ook niet meer in het bedrijf. Alle uitgaven in bedrijfsmiddelen of uitbreidingen worden vaak achterwege gelaten’, vertelt Blitterswijk.

Deal maken

De akkerbouwer vindt dat daardoor een slechte situatie ontstaat voor de ontwikkeling van een landbouwgebied. ‘Dat terwijl er met een naastgelegen bedrijf misschien best een deal is te maken. Voor een jonge ondernemer ontstaat dan de gelegenheid om het bedrijf te verbeteren en voor de pachter om op een goede manier af te bouwen.’
Van de tien pachters hebben alle tien een ander verhaal en een andere motivatie om de pachtgrond vast te houden. Volgens Blitterswijk zitten er ook ondernemers tussen die in principe wel vooruit willen boeren, maar omdat ze grond pachten, geen mogelijkheid hebben bij de bank. Pachtgrond biedt namelijk geen zekerheid, omdat het niet als onderpand kan dienen.

Onderverhuurd

‘Feit is dat veel van deze pachtbedrijven niet ontwikkelen. Vaak wordt grond nog onderverhuurd, maar het is natuurlijk niet een goed signaal. Pacht wordt door dit soort constructies wel in stand gehouden.’
Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB), voorheen Domeinen, wil zo weinig mogelijk gronden vervreemden. Er is een situatie ontstaan waarin zolang de agrariërs pacht betalen, de overheid het wel goed vindt, constateert Blitterswijk.
‘Het is al meer dan vijftien jaar geleden dat er voor het laatst pachtgrond is verkocht. De tijden zijn ook veranderd in de tussenliggende periode en grondmobiliteit neemt verder af. Bij het RVB is er mijns inziens te weinig motivatie om te komen tot een versterking van plattelandsstructuren’, aldus de akkerbouwer.
Volgens de ondernemer zou het goed zijn om de pachtconstructie te herzien en zo tot een betere verkaveling te komen. Met Stichting Vrijwillige Kavelruil Flevoland werd al een vergeefse poging gedaan om de versnipperde landbouwstructuur in de provincie te verbeteren. Het initiatief liep echter vast op een discussie over onafhankelijkheid, omdat er slechts één makelaar in de stichting was vertegenwoordigd. Blitterswijk pleit voor een nieuwe stichting of grondbank waarin alle overheden en ook alle makelaars zijn vertegenwoordigd. ‘Zij kennen het gebied en de bedrijfssituatie van de individuele agrariërs. Ik weet gewoon dat er veel pachters zijn, die hierop zitten te wachten.’

LTO Noord

In de ogen van Blitterswijk moet LTO Noord de kar samen met de provincie trekken. Met drie gedeputeerden die een landbouwachtergrond hebben, moet het in zijn ogen mogelijk zijn om beweging in Den Haag te krijgen.
‘Als er afspraken gemaakt kunnen worden over vrije pacht, dan zijn verhuurconstructies ook niet meer nodig. Er zijn nog tientallen andere varianten te bedenken zonder dat het Rijk zijn grondpositie kwijtraakt. Pacht is geen slechte ondernemersstructuur. Er zou gewoon meer mee geschoven moeten worden.’
Jonge ondernemers krijgen met een verbetering van de landbouwstructuur de mogelijkheid om te ontwikkelen. Met het oplossen van de versnippering in de provincie worden ook de verkeersbewegingen van de landbouw over de weg verder beperkt. ‘Wellicht dat de RVB wel mee wil denken met het argument van verkeersveiligheid. Als er maar beweging in de zaak komt.’