Taskforce moet bodem van Flevoland redden

Haijo DoddeDeze conclusie trekt de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) in het rapport ‘Van bodemdilemma’s naar integrale verduurzaming’. Het rapport behandelt de bodemdegradatie van Flevoland en de effecten van diepploegen op met name akkerbouwbedrijven.
RIDVL-voorzitter Edith Lammerts van Bueren overhandigde het rapport deze week in Lelystad aan gedeputeerde Bert Gijsberts van de provincie Flevoland.
De makers van het rapport, Sjef Staps van het Louis Bolk Instituut en bodemspecialist Coen ter Berg, constateren dat de kwaliteit van de bodem in Flevoland structureel afneemt. Een slechtere waterhuishouding en matige bodemstructuur uiten zich in plassen die langer op het land blijven staan en percelen die moeilijker te bewerken zijn. Ook lijken de gewasopbrengsten de laatste tien jaar nauwelijks te stijgen.
De bodemkwaliteit in Flevoland staat volgens Staps onder druk door de keuzes van boeren en door externe factoren zoals de voortgaande bodemdaling. Verder zorgen de stijgende grondprijzen en de invoering van de liberale pacht voor een grotere noodzaak om sneller rendement te halen uit grond. Dat botst vaak met de aandacht voor de kwaliteit van de bodem.
‘De keuzes van boeren hebben betrekking op het gebruik van zwaardere machines en het hanteren van intensievere bouwplannen. Ook is er een tendens om steeds later te oogsten’, zegt Staps.
Voor veel akkerbouwers in Flevoland zijn problemen met de bodem aanleiding geweest om hun percelen te diepploegen. Sinds de jaren negentig gaat het om 3.000 tot 3.500 hectare, dat is 3 tot 3,5 procent van het landbouwareaal in Flevoland.

Rigoureuze maatregel

Staps en Ter Berg omschrijven diepploegen als een rigoureuze maatregel die niet omkeerbaar is. ‘Akkerbouwers kiezen ervoor om hun percelen gemakkelijker bewerkbaar te maken en om gewassen te kunnen telen die meer opbrengen’, vertelt Staps. In de praktijk blijkt echter ook dat het waterbergend vermogen vermindert. Daarnaast is er toename van de stuifgevoeligheid.
Het besluit om wel of niet te diepploegen ligt eenzijdig bij de boer. Dat is volgens RIDVL kenmerkend voor het huidige bodembeheer. De conclusie is dat in het huidige systeem de bodemvruchtbaarheid voor de lange termijn onvoldoende geborgd wordt.
‘Diepploegen zou moeten worden voorbereid en uitgevoerd op basis van deskundig advies, om onaangename verrassingen te voorkomen’, stelt Staps.
De aanbeveling van RIDVL is om het bodembeheer integraal te verduurzamen. Belanghebbenden zoals boeren, ketenpartijen, waterschappen, overheden en burgers moeten samen de verantwoordelijkheid nemen en de regie om de vruchtbare bodem in Flevoland te redden.
‘Dit kan in de vorm van een soort taskforce waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd. Met een dergelijk initiatief moeten we geen twintig jaar meer wachten.’