WUR pleit voor Gemeenschappelijk Landbouw- en Voedselbeleid

Vrijdag vond de jaarlijkse Mansholtlezing plaats. Louise Fresco, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen UR, en landbouweconoom Krijn Poppe van het LEI presenteerden daar in een rapport de visie van de Nederlandse landbouwuniversiteit op een nieuwe GLB voor de periode na 2020.

In aanloop naar het Nederlandse EU-voorzitterschap in mei publiceerde Van Dam een discussiestuk. Daarin pleit hij ervoor om na 2020 het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) om te vormen naar een Gemeenschappelijk Landbouw- én Voedselbeleid (GLV). Volgens de staatssecretaris is de verschuiving noodzakelijk met het oog op de groeiende wereldpopulatie, de klimaatverandering en de uitputting van hulpbronnen.

Fresco en Poppe beschrijven in het rapport de spanning tussen de noodzaak om het huidige agrarische en voedselsysteem te veranderen en de weerstand om dit op politiek vlak te faciliteren. Daarbij trekken ze de conclusie dat het GLB moet evolueren in een breder GLV, om de hele voedselketen klaar te maken voor de uitdagingen waarmee we in de komende decennia te maken krijgen.

Burger

De vijf grootste uitdagingen die het toekomstige landbouw- en voedselbeleid gaan bepalen zijn voedselzekerheid, klimaatverandering, milieu, gezond en veilig voedsel en gelijkwaardigheid. Volgens het rapport is het ondenkbaar dat dit alleen op het bordje van de boer terecht kan komen. De boer is slechts een onderdeel van de voedselketen, terwijl de werkelijke macht ligt bij de retail en voedselindustrie.

Alle partners in de voedselketen moeten een bijdrage leveren voor een eerlijk inkomen voor boeren, een beloning voor hun inspanningen op het gebied van natuur en milieu en de noodzaak om het voedselaanbod gezonder te maken, aldus het rapport.

Daarin pleiten Fresco en Dodde er ook voor dat wet- en regelgeving binnen de EU meer in lijn wordt gebracht, rekening houdend met regionale kennis en de verscheidenheid in ecosystemen.

Kritische burger

Een Gemeenschappelijk Landbouw- en Voedselbeleid is volgens de opstellers van het rapport ook noodzakelijk om de kritische burger te winnen voor een vernieuwing van de sector. 'We kunnen concluderen dat de landbouw en voedselketen door het publiek slecht begrepen worden', staat in het rapport.

'Innovatieve oplossingen voor de problemen in onze sector lijken misverstanden alleen maar te vergroten. Dit kan een probleem worden bij de vernieuwing van het GLB als de bereidheid afneemt om 40 procent van het EU-budget te gebruiken voor een beleid waarvan de resultaten ter discussie staan. Dit zou alleen de zwakste schakel in de voedselketen, de boeren, raken. Het nieuwe GLV moet daarom de hele voedselketen aansturen.'

Indirecte steun

Het WUR-rapport beschrijft vijf pilaren waarop een toekomstig GLV zou moeten steunen. De belangrijkste is die van het inkomen van boeren. Het doel is te zorgen voor een zeker minimum inkomen, ondersteuning in risicomanagement en zorgen voor stabiele markten, zeker in tijden van crises en uitschieters in vraag en aanbod. Hierbij vallen de termen 'capping and targeting'. Vrij vertaald: aftoppen en doelen stellen.

Steungelden moeten niet langer afhankelijk zijn van het aantal hectares, bepleit het rapport, het zou meer gericht moeten zijn op de individuele prestaties van boeren. Wel bepleiten de opstellers voor een ruim overgangssysteem voor sectoren en boeren die door een nieuw GLV een groot deel van de steungelden verliezen.

Het budget dat hier bespaard wordt moet onder meer worden geïnvesteerd in het opzetten van duurzame en circulaire ketens. Boeren moeten geworden gestimuleerd om hierbij zelf initiatieven te nemen en ketenpartners te zoeken.