Tuinbouw heeft ziekteverwekker in bedwang

De stichting Food Compass is in 2013 gestart met microbiologisch onderzoek naar ziekteverwekkers op groente en fruit. Aanleiding was de EHEC-crisis van 2011 in Noord-Duitsland die de groente- en fruitmarkt die zomer sterk in zijn greep had.

Meerdere mensen stierven dat jaar aan de gevolgen van een besmetting met de EHEC-bacterie die op fenegriekzaad uit Egypte bleek te zitten. Nederlandse telers leden honderden miljoenen euro's schade, doordat de export naar Duitsland bijna stil kwam te liggen en grote volumes groenten onverkoopbaar waren en vernietigd moesten worden.

Witte vlek

Na de crisis besloot de tuinbouwsector maatregelen te nemen om de kans op besmettingen zo klein mogelijk te maken. 'We beseften dat humane pathogenen op groente en fruit een witte vlek waren in de sector', legt Food Compass-bestuurder Daan van Empel uit. 'En dat we meer aan de weet moesten komen over bronnen en besmettingsroutes van deze ziekteverwekkers.'

Om die reden is het onderzoek – aanvankelijk met middelen van het Productschap Tuinbouw en later gefinancierd door de bedrijven die eraan deelnemen – anderhalf jaar na de crisis opgezet. De navorsingen moeten duidelijk maken in hoeverre er ziekteverwekkers op groente, fruit en paddenstoelen voorkomen en hoe microbiologische risico's kunnen worden beheerst.

Doel

Het uiteindelijke doel is de voedselveiligheid te verbeteren, het vertrouwen van de consument te vergroten en de concurrentiepositie van de Nederlandse groente- en fruitsector te verstevigen, zo zegt Van Empel. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu lopen jaarlijks 600.000 mensen in Nederland een voedselvergiftiging op, waarvan zo'n 6 procent van groente, fruit of vruchtensappen komt.

Eind vorige week heeft Food Compass de bevindingen van het onderzoek in de eerste vijf jaar bekendgemaakt. Ieder jaar zijn zo'n 1.400 monsters genomen die gecheckt zijn op onder andere campylobacter, listeria, salmonella en EHEC-bacteriën.

Omdat er geen wettelijke normen bestaan voor ziekteverwekkers op groente en fruit, heeft Food Compass ondergrenzen aangehouden die door de wetenschap zijn geaccepteerd.

Weinig ziekteverwekkers gevonden

Food Compass schrijft in het onderzoeksrapport dat er een beperkt aantal vondsten zijn gedaan. 'Vijf jaar onderzoek leert dat over het algemeen op verse en onbewerkte groenten en fruit weinig ziekteverwekkers worden aangetroffen.'

Bij het vinden van ziekteverwekkers zijn nieuwe monsters genomen op hetzelfde product van dezelfde teler. Dit leidde sporadisch tot nieuwe vondsten. Het geeft aan dat er geen sprake is van structurele problemen, concludeert de stichting. 'De risico's zijn beheersbaar.'

De productgroepen waar relatief gezien de meeste ziekteverwekkers zijn aangetroffen, zijn kruiden en bladgewassen, blijkt uit het rapport. De aanwezigheid van humane pathogenen boven de gekozen onderzoeksgrenzen of in vervolgmonsters in deze groepen is daarentegen zeer beperkt, schrijven de onderzoekers.

Aandacht voor hygiëne

Dat er geen structurele problemen zijn, komt volgens Van Empel doordat er steeds meer aandacht is voor hygiëne in de keten. De bestuurder acht het wel raadzaam dat ondernemers blijven toezien op hygiëne en waakzaam zijn bij het gebruik van mest in de teelt en inzet van water in de hele keten.

'De meeste winst is te halen met het voorkomen van kruisbesmettingen, zoals ook in de Global GAP-standaard staat over microbiologische risico's in de teelt', aldus van Empel.

Omdat besmettingen niet zijn uit te sluiten, zet Food Compass het onderzoekswerk voort. Extra monitoring is daarbij niet nodig. In het vervolg wil de stichting bij de proeven ook het land van herkomst in de analyse opnemen. Dat is in de eerste vijf jaar niet gebeurd. Ook willen de onderzoekers in kaart brengen of er seizoenspatronen spelen bij de besmettingen.