'De formatie wil breken met hoe het altijd was'

De verwachting is dat het nieuwe kabinet breekt met hoe het was. Het continu balanceren op emissieplafonds en milieunormen en het onzekere gesoebat in Brussel over verlenging van de derogatie en het accorderen van actieprogramma's geven veel frustratie.

Stikstof en landbouw moeten weer saaie onderwerpen worden in de politiek, zei een van de ingewijden die ik in de afgelopen weken sprak over de lopende formatie. Dat de landbouw en stikstofaanpak de komende jaren minder politiek worden gemaakt, zou inderdaad winst zijn. De landbouw is immers al veel te lang een politieke speelbal.

Het nieuwe landbouwbeleid in wording zal een boost geven aan de transitie. Met de stikstofaanpak worden ook negatieve effecten op klimaat en water meegenomen. Daarvoor moeten gebieden met kwetsbare natuur op de schop. Vooral voor veehouders nabij Natura 2000-gebieden wacht een spannende tijd. Ze zullen scherpe ondernemerskeuzes moeten maken, naar verluidt weliswaar op vrijwillige basis.

Om snel stikstof te reduceren en de kwaliteit van de natuur te verbeteren, zullen ze moeten worden aangespoord hun bedrijf te verplaatsen dan wel te stoppen. Andere opties zijn innoveren en natuurinclusief gaan. Onduidelijk is wat er gebeurt met de vrijkomende boerengrond. Dat wordt de komende jaren een van de belangrijke discussies.

Een saaie landbouwpolitiek is een mooi streven. Het zou betekenen dat boeren en tuinders voor jaren weten waar ze aan toe zijn, perspectief zien, het instrumentarium krijgen om vooruit te kunnen met meer verdienvermogen om te investeren in verduurzaming. In een land waar werkelijk alles politiek wordt gemaakt, lijkt dat een utopie.