Oekraïnedebat draait uit op discussie over veevoer en gasverbruik

De landbouwcommissie van de Tweede Kamer trok dinsdagavond drie uur uit om met minister Henk Staghouwer (LNV) te debatteren over de Europese landbouwraad die maandag in Brussel plaatsvindt. Tijdens dat overleg tussen de landbouwministers van de EU-lidstaten staan de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de landbouw en voedselzekerheid op de agenda.

Vorige week klonken geluiden om de verduurzamingsagenda van de Europese Commissie – de Green Deal en boer-tot-bordstrategie – tijdelijk in de koelkast te zetten. Staghouwer is daar geen voorstander van en ook in de Tweede Kamer lijkt er geen meerderheid voor te vinden. Volgens de landbouwminister laten de huidige problemen op de wereldvoedselmarkt juist zien hoe belangrijk het is dat de landbouwsector duurzaam en weerbaar wordt.

'We zien nu hoe kwetsbaar het systeem is als een van de schakels uit de keten valt', aldus Staghouwer. Hij vindt het daarom 'essentieel' dat de doelen van de Green Deal en boer-tot-bordstrategie worden gehaald.

Tijdens het debat werd dinsdag een discussie gevoerd over het telen van gewassen voor de productie van veevoer. Partijen als PvdA, Partij voor de Dieren en D66 willen dat meer areaal ter beschikking komt voor de teelt van voedselgewassen voor menselijke consumptie.

Volgens PvdA-Kamerlid Joris Thijssen is er in Nederland geen gevaar voor de voedselzekerheid, maar zijn er wel zorgen over de betaalbaarheid van voedsel voor huishoudens met lage inkomens. 'Veevoergewassen houden veel hectares bezet, zowel binnen als buiten Europa. Er moeten meer hectares beschikbaar komen voor voedsel voor mensen. Dat kan een drukkend effect hebben op de voedselprijzen elders in de wereld.'

Vee voeren met reststromen

D66-Kamerlid Tjeerd de Groot wil dat meer vaart wordt gezet in de eiwittransitie en de omslag naar kringlooplandbouw. Daarbij moet de inzet zijn dat vee wordt gevoerd met reststromen, waaronder ook dierlijke eiwitten. Ook dat kan de vraag naar voedergewassen doen afnemen.

Staghouwer ziet hierin al wel beweging in het Europese beleid. Bepaalde insecten mogen inmiddels worden verwerkt tot veevoer. En ook mogen varkens en kippen weer worden gevoerd met diermeel.

Afhankelijkheid van gas en kunstmest

De afhankelijk van de Nederlandse landbouw van Russisch gas en kunstmest – bij de productie wordt veel gas gebruikt – kwam dinsdag ook ter sprake. De minister gaat zich volgende week in Brussel opnieuw inzetten voor het mogelijk maken van het gebruik van kunstmestvervangers uit dierlijke mest. Een wens die door VVD-Kamerlid Thom van Campen naar voren werd gebracht.

De afhankelijkheid van de glastuinbouw van aardgas is ook een punt van zorg. Dinsdag nam de Tweede Kamer enkele moties aan die oproepen de sector te steunen in de energietransitie. Die transitie wordt door de sterk gestegen kosten ernstig bemoeilijkt.

De Kamer vraagt in een motie ook voor meer steun voor tuinders die willen overstappen van bloementeelt op groenteteelt. In april komt de minister met een plan van aanpak voor de energietransitie in de glastuinbouw waarin de suggesties worden meegenomen.

Tuinders versneld van het gas

PvdA'er Thijssen vindt energietransitie in de tuinbouw te langzaam gaan. Van hem moet de glastuinbouw versneld van het gas af, omdat het met het hoge verbruik de 'oorlogsmachine van Poetin financiert'. Staghouwer wil hierin geen overhaaste beslissingen innemen.

'De glastuinbouw moet die transitie wel kunnen maken. Het is een topsector met ongelooflijk veel kwaliteit en kennis. En als het dan gaat over kennis delen met de wereld, is deze sector echt top', vindt de bewindsman.

Het kabinet deelt de zorgen over de gevolgen van de Russische inval voor de voedselvoorziening in Afrika en het Midden-Oosten. Dreigende tekorten en fors oplopende prijzen kunnen daar leiden tot honger, onrust en nieuwe vluchtelingenstromen.

Internationale samenwerking

'Het is klip en klaar dat we daar niet naïef in moeten zijn. We kunnen niet rustig slapen. Het is daarom essentieel dat handelsstromen open blijven. Internationale samenwerking is daarbij essentieel', zegt de minister.

Staghouwer heeft gesproken met Nederlandse boeren in Oekraïne. Waar het veilig kan, zal Nederland proberen deze boeren te voorzien van zaaigoed en andere grondstoffen, zodat wellicht een deel van de zomeroogst kan worden gered.