Gestegen kosten vaak niet door te berekenen

Uit onderzoek van LTO blijkt dat de kostprijsstijgingen van onder meer veevoer, kunstmest en energie bijna volledig op het bord van Nederlandse boeren en tuinders terechtkomen. Driekwart van de agrarisch ondernemers kan de gestegen kosten niet doorberekenen aan de volgende schakel in de keten, slechts een op de dertig kan dat grotendeels of volledig. LTO riep afnemers op de prijs die de boer of tuinder krijgt aan te passen zodat niet alleen de boer en tuinder de pijn leidt.

Toch is het niet zo dat er nergens hogere prijzen worden betaald. De prijzen van zuivel, pluimveevlees en varkensvlees gingen omhoog. Supermarkten Jumbo, Albert Heijn en de inkoopvereniging Superunie hebben aangegeven de prijs voor onder meer tafeleieren te verhogen. Pluimveehouders die aan deze ketens leveren zijn daarmee voor een deel verlost van de pijn die is ontstaan door de gestegen energieprijzen.

Uit een analyse van ABN Amro blijkt wel dat de prijsverhogingen niet altijd voldoende zijn om de hogere kosten volledig te compenseren. Bij sommige producten blijkt het zelfs helemaal niet mogelijk de hogere kosten door te berekenen aan de afnemers.

Zuid-Europa in het voordeel

In de tuinbouw hebben concurrenten uit Zuid-Europa een voordeel, omdat het daar warmer is. Tuinders uit deze landen hebben niet zoveel energie nodig om te telen en staan daarmee minder onder druk om hun prijzen te verhogen. Nederlandse producenten van glasgroente merken dit omdat zij bijvoorbeeld voor tomaten concurrentie hebben uit Spanje en Marokko. De prijzen van tomaten stijgen dan ook amper.

Het betekent dat de hogere kosten drukken op het rendement en inkomen van de glastuinders. Oplossingen zoals minder belichten of later aanplanten bieden slechts tijdelijk soelaas. Hoe langer de hogere kosten aanhouden, hoe meer bedrijven rode cijfers noteren. Volgens Glastuinbouw Nederland gaat dit in de komende periode om zo'n 40 procent van de glastuinbouwbedrijven.

LTO Nederland riep de overheid op om het voorbeeld van Frankrijk te volgen. Dat land presenteerde het 'plan de résilience'. Het omvat verschillende maatregelen om landbouw- en voedselproductie veilig te stellen, waaronder indexatie van de gestegen kosten voor boeren en tuinders.

De Franse ministers van Landbouw en Industrie vergaderen wekelijks met alle spelers in de agrovoedingsketen, waarbij de retailers worden opgeroepen 'zich niet te verschuilen achter juridische formaliteiten en contracten'. De ministers vragen fabrikanten om transparant te zijn over de realiteit van de kostenstijgingen.