Hoop is gevestigd op Brussel, waar goodwill is verspeeld

Het is een optelsom van signalen die maken dat de ernst van de situatie ondertussen tot alle betrokkenen moet zijn doorgedrongen. Vorige week zei Adema tijdens een landbouwdebat in de Tweede Kamer dat hij ondanks 'intensieve gesprekken' van de Europese Commissie geen versoepelingen krijgt binnen de derogatieverordening. 'Die gaan er niet komen. Daar moeten we serieus rekening mee houden', zei hij op ernstige toon.

Tijdens het debat viel ook het begrip dat geen veehouder wil horen: generieke korting. Zonder deze nader te specificeren, kan dit een scenario worden, zegt de minister, wanneer hijzelf en de sector en banken niet tot oplossingen kunnen komen om eigenhandig de financiële lasten voor duizenden familiebedrijven te verlichten.

Meer tijd

Adema kwam vrijdag met een langverwacht plan van aanpak naar buiten om de mestmarkt te verlichten. Een brede bedrijfsbeëindigingsregeling, een hoger afroompercentage bij de overdracht van fosfaatrechten buiten familieverband in de melkveehouderij, een voerspoor en het invoeren van een graslandnorm moeten maken daar deel vanuit. Het plan stuit op kritiek van LTO Nedeland dat vindt dat de mestplan van het kabinet te sterk gericht is op stoppers en te weinig perspectief biedt voor jonge boeren en blijvers.

Ook de vier formerende PVVV, VVD, NSC en BBB zijn tegen het plan van Adema, waarmee de voorstellen al in de Tweede Kamer dreigen te sneuvelen.

LTO-voorzitter Ger Koopmans is voor een nieuwe gang naar Brussel om daar te pleiten voor een ruimere derogatieverodening. In de recente versoepelingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voelt hij een 'warme wind' richting de agrarische sector. Een groot deel van zijn tijd gaat hij zich op Brussel richten. Hij voorziet bij het uitblijven van oplossingen een sanering van 600.000 van de 1,5 miljoen melkkoeien in Nederland. Een dergelijke economische ramp kan volgens hem nooit de bedoeling zijn van de Europese Commissie.

'De snelheid waarmee de sector nu plaatsingsruimte verliest, maakt het simpelweg onmogelijk om binnen de termijn te voldoen aan de door Brussel opgelegde regels', aldus LTO in een reactie op de plannen van Adema.

De formerende partijen werken momenteel aan een eigen plan voor de landbouw. Dit moet onderdeel gaan uitmaken van het hoofdlijnenakkoord dat zij willen sluiten voor een volgend kabinet. Van de inhoud is weinig bekend, maar uit het vrijdag gepubliceerde EU-verkiezingsprogramma van de PVV blijkt dat die partij streeft naar versoepeling van de Europese stikstof- en klimaatregels.

Stoppersregelingen

Maar is die hoop op een soepeler opstelling van de Europese Commissie wel gerechtvaardigd? Uit de belangstelling onder veehouders voor de Lbv-stoppersregelingen kan het kabinet aantonen dat de veestapel zal krimpen. Een verdere verruiming daarvan naar boeren die op termijn toch al willen stoppen, kan helpen om een generieke korting te voorkomen. Het zou aan Brussel het signaal afgeven dat Nederland eindelijk serieus werk maakt van zijn milieuverplichtingen.

Want op dat vlak staat Nederland er slecht op in Europa. De weigering van achtereenvolgende kabinetten om daadwerkelijk uitvoering te geven aan de Vogel- en Habitatrichtlijn uit respectievelijk 1979 en 1992, zette ons land uiteindelijk op het stikstofslot.

Natuurherstelverordening

In die zin was het van de Tweede Kamer, waar alle partijen voor natuur en een economisch gezonde landbouw zeggen te zijn, niet verstandig om een motie van BBB en NSC aan te nemen tegen de EU-natuurherstelverordening. Demissionair minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof nam het verzoek over en lobbyde een blokkerende minderheid bij elkaar. Dit tegen haar eigen zin, want ze had de grootste Nederlandse bezwaren eruit weten te onderhandelen.

Wat de gevolgen zijn van deze draai voor andere dossiers is onduidelijk. De voorstanders van de natuurherstelwet in de Kamer vonden het in het licht van de wensen rond de derogatie een onhandige tactische zet. 'De commissaris was echt woest', zei de doorgaans goed ingevoerde Tjeerd de Groot (D66) tijdens zijn laatste Kamerdebat. Volgens hem heeft Nederland in Brussel 'alle goodwill verloren'.