Kassa kassenbouwer rinkelt wereldwijd

Ons land herbergt 9.500 hectare kassen, 1.000 hectare minder dan in 2005. Tussen 2005 en 2014 is het aantal bedrijven met teelt onder glas afgenomen van 5.600 naar 4.415, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Oftewel: het Nederlandse kassenoppervlak slinkt en nieuwbouw blijft achter (zie kader linksonder).
Daarom zijn kassenbouwers hier grotendeels afhankelijk van vervangingsnieuwbouw. Ook die staat onder druk. In 2012 werden 49 vergunningen afgegeven tegen een geplande bouwsom van 18 miljoen euro. In 2007 ging het volgens het CBS om 226 vergunningen en 278 miljoen euro.
Voorzitter Nico van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland erkent dat kassenbouwers zuchten onder een lastige Nederlandse tuinbouwmarkt. ‘Die markt zit, gezien de onder druk staande prijzen, een beperkt rendementsperspectief en de Russische importstop, niet op uitbreiding te wachten. Daarnaast zijn er minder telers met uitbreidingsplannen. Zij die wel plannen hebben, kampen met problematische financiering.’

Focus op buitenland

Het noopt de kassenbouwers tot een focus op het buitenland. Algemeen directeur Michel La Crois van Maurice Kassenbouw en Ammerlaan Construction in Horst: ‘Vijf jaar geleden bouwden wij 70 tot 80 procent in Nederland en 20 tot 30 procent in het buitenland. In 2015 is dat andersom: 80 procent in het buitenland en 20 procent in het binnenland.’
De kassenbouwer is wereldwijd actief in 20 tot 25 landen. Europa is voor het bedrijf de grootste markt (60 procent), de rest van de werkzaamheden ligt daarbuiten. In Europa bouwt het bedrijf met eigen mensen, daarbuiten levert het puur materiaal en bouwbegeleiders. Naast Europa zijn het Midden-Oosten, de Verenigde Staten, Korea, Japan en Rusland belangrijke afzetmarkten.
‘De Russische markt was enorm, maar die is nu tot staan gebracht door de politieke boycotsituatie en het feit dat Rusland geen Europese valuta meer heeft’, schetst La Crois de soms snel wijzigende internationale verhoudingen. Zo ziet hij ook dat Oost-Europese klanten momenteel voornamelijk nog kassenbouwprojecten op basis van Europese subsidies gefinancierd krijgen.
Dat de kassenbouwers hun horizon steeds verder richting buitenland verleggen, is voor Van Ruiten ‘logisch’. Maar waar export van kassen naar niet-EU-landen geen directe concurrentie voor de Nederlandse telers vormt, is die naar EU-landen wel direct concurrerend.
‘Zo’n 95 procent van de Nederlandse productie blijft binnen de EU. Als je beseft dat de Europese consumptie van groente jaarlijks met 1 à 2 procent stijgt en de productie met 4 à 5 procent, dan weet je dat je in een al overvolle markt zit’, zegt de voorzitter van LTO Glaskracht Nederland.
Desalniettemin hoopt Van Ruiten dat het nieuwbouwareaal kassen weer gaat groeien, al ziet hij dat de eerste paar jaar niet gebeuren. ‘Want een neveneffect van weinig nieuwbouw is dat de innovaties in kassenbouw stil komen te staan.’
Voorzitter Harm Maters van Avag, het platform toeleveranciers glastuinbouw, ziet met argusogen de gemiddelde leeftijd van het tuinbouwcomplex toenemen en de economische levensduur gevaar lopen.
‘Substantiële tuinbouw houden in Nederland is essentieel. Het hele cluster sterk houden, daar hoort ook de primaire sector bij. Vindt er nog vernieuwing van het areaal plaats? Dat is wat me zorgen baart.’
La Crois signaleert dat de glastuinbouw in niet-Europese landen ‘beter wordt aangejaagd’. Hij noemt het voorbeeld van Korea, dat veel kassen bouwt en de productie van tuinbouwproducten stimuleert.
‘Ze verkopen nu aan Japan. Als dit doorzet, gaat Nederland zijn koploperschap op teelttechnieken verliezen. Hier is te weinig geld voor innovaties. De sector moet worden gesteund, anders verdwijnt de kennis’, waarschuwt La Crois.