Dierwaardige veehouderij vraagt om miljardeninvestering

Met deze berekening kwam Gé Backus, directeur van Connecting Agri & Food en lid van de Raad voor Dierenaangelegenheden, donderdag naar de Tweede Kamer. Daar vond een rondetafelgesprek plaats met belangenorganisaties en Tweede Kamerleden over het in 2022 aangenomen amendement-Vestering (Partij voor de Dieren) dat vergaande aanpassingen van veehouderijsystemen vergt en een reparatiewet die landbouwminister Piet Adema daaropvolgend heeft ingediend.

Backus wees er tijdens het rondetafelgesprek ook op dat het voor veehouders vrijwel onmogelijk is om nu een vergunning te krijgen voor het aanpassen en verbouwen van bepaalde stallen. Bij de berekening van het kostenplaatje is er bovendien al rekening gehouden met een krimp van 20 tot 30 procent van de veestapel als gevolg van het stikstofbeleid. 'Een boer kan deze omschakeling niet maken zonder compensatie van de extra kosten.'

Het amendement-Vestering noemt geen concrete maatregelen, maar doelt op het verbieden van beperkingen in het natuurlijke gedrag van dieren en ingrepen die als doel hebben om dieren in een stalsysteem te kunnen houden. Bij uitvoering daarvan kan dat een verbod betekenen op onthoornen, couperen en snavelknippen. Aanpassingen aan natuurlijk gedrag vragen daarnaast om uitloopmogelijkheden, meer vierkante meters per dier en het houden van jongen bij het moederdier.

Convenant

De praktische gevolgen van het amendement voor veehouderijen zijn nog onduidelijk. Sectorpartijen en dierenorganisaties hebben een convenant opgesteld, maar dat proces is door de val het kabinet stilgevallen. Verschillende partijen, waaronder LTO Nederland, pleiten ervoor om de lijn van de in het convenant gemaakte afspraken vast te houden. Een autoriteit zou de voortgang die de sector boekt moeten monitoren en bewaken.

'Ik zit hier met buikpijn', zegt Jeannette van der Ven, portefeuillehouder Gezonde Dieren bij LTO Nederland. 'Wij zijn niet tegen meer dierenwelzijn, maar veehouders moeten wel de tijd en ruimte krijgen om dit te realiseren.'

Goed verdienmodel

Het vergezicht, een veehouderij waarin dieren hun natuurlijke gedrag kunnen tonen, wordt bemoeilijkt door andere opgaven op het gebied van emissies en milieu. Bovendien moet er een goed verdienmodel onder liggen, bepleiten partijen.

Annechien ten Have, die als varkenshouder het varkensvleesmerk Hamlet ontwikkelde, vindt dat de verantwoordelijkheid voor deze transitie in de hele keten tot aan de consument moet liggen. 'Dat is cruciaal. De overheid loopt achter de muziek aan. Voorlopers hebben juist flexibiliteit en zekerheid op de lange termijn nodig.'

Minister Adema heeft een wijziging op het amendement-Vestering ingediend die de uitvoering daarvan moet concretiseren. Die reparatiewet biedt de mogelijkheid om met algemene maatregelen van bestuur sectorbrede maatregelen te nemen waarmee natuurlijk en soortspecifiek gedrag van dieren kan worden geborgd. Hij voorziet een deadline voor het aanpassen van stallen in 2040.

Onvoldoende borging

Wetenschappers van onder meer Wageningen University & Research (WUR) en de Universiteit Utrecht hebben zich ook over het vraagstuk gebogen. Zij zien zowel in het amendement als de wijziging daarop van Adema onvoldoende borging van een dierwaardige veehouderij. De Utrechtse hoogleraar dierenwelzijn Bas Rodenburg mist concrete en handhaafbare maatregelen.

'Het couperen van varkensstaarten is in de EU sinds 1994 verboden. Toch heeft slechts 1 procent van de dieren een staart die nog intact is', aldus Rodenburg.

Fleur Hoorweg, onderzoeker dierenwelzijn en diergezondheid aan de WUR, vindt dat een stip op de horizon zetten niet voldoende is. Ook de stappen daarnaartoe vragen om borging. 'Het huidige veehouderijsysteem is gebouwd op economische efficiëntie. Dat is wat anders dan het dier centraal stellen en daar een verdienmodel aan koppelen.'

Afronding besluitvorming

De politieke besluitvorming over de aanpassing aan de Wet dieren nadert zijn afronding. Maandag spreekt de Tweede Kamer met Adema over zijn reparatievoorstel. Komt de bewindsman niet tot een akkoord met de Tweede Kamer, dan gaat het amendement van Vestering onveranderd in op 1 juli van dit jaar.

Voor de veehouderij is het van belang dat dat laatste niet gebeurt. De vrees bestaat dat na het ingaan van de wet dierenorganisaties via de rechter handhaving daarvan gaan afdwingen.